Helse, tannhelse og sjukdom

tanntrad
Av og til er det ikkje nok med børste og tanntråd. Då må vi til tannlegen. Kor mykje skal det koste. Foto: pattyanne:made

Eg antyda i forgårs at eg skulle prøve å meine noko om tannhelse. No kjem det, så då er du advart. I går var eg med på ein internasjonal tannhelsekonferanse her i Tromsø. Det var ei vitskapleg av offentlege tannlegar og tannhelseforskarar frå heile Europa. Mykje av innhaldet gjekk lang over mitt hovud – naturleg nok – Tannhelse er vitskap og medisin, men og politikk.

Eg var så heldig at eg fekk love til å delta i opninga av konferansen. Eit slikt opningsinnlegg er sjølvsagt mykje pjatt og kor flott det er i Troms og Tromsø. Håpa alle trives osb. No er det sjølvsagt triveleg og vakekrt her, men det var ikkje det dette innlegget skulle handle om.

Eg fann det naturleg å ta opp ein situasjon som dei aller fleste med ørlite kunnskap om anatomi finn smått underleg. I Noreg har vi den situasjonen at tennene ikkje er ein del av kroppen, i alle fall ikkje i økonomisk og politisk forstand. Eg trur dette i alle fall delvis kjem av at tannhelse blir oppfatta meir som kosmetikk enn medisin. Det er ingen tvil om at eit Hollywoodsmil handlar meir om kosmetikk enn helse. På sett å vis er det meir i slekt med plastisk kirurgi enn noko anna. Men god tannhelse, handlar ikkje mest om kosmetikk. Det handlar om helse. Dårlege tenner er tidvis farleg, og i alle fall emd på å redusere livskvaliteten til folk.

OK, her kjem meininga mi om denne saka, og eg innrøm at dette i stor grad er klipt  frå arbeidsprogrammet til SV, men hald ut. Det kjem meir originale tankar etterpå.

SV vil foreslå ei tannhelsereform som inneber at tannlegebehandling som er medisinsk nødvendig i størst muleg grad er underlagt dei same vilkåra som sjukehus– og legebehandling. SV vil avgrense eigendelen til 2.500 kroner per år for nødvendig tannlegebehandling. Det tilsvar eigenandelstak 2.

Dei som går jamleg til tannlegen og har normalt god tannhelse vil med ei reform betale omtrent det same som i dag, mens dei som i dag ikkje kontaktar tannlege, kanskje fordi det er for dyrt, vil få redusert kostnadene sine til 2500 kroner for nødvendig tannbehandling med ei slik ordning. For ein del grupper er det nødvendig at tannhelsetenesta er heilt gratis. SV vil foreslå at ungdom opp til 23 år får gratis tannhelseteneste.

For å hindre for høge kostnader ved ordninga vil SV innføre prisregulering på tannhelsetenester gjennom nasjonale takstar, i kombinasjon med refusjonsavtale for tannlegar som inngår i ordninga. Det er store geografiske forskjellar i det offentlege tannhelsetilbodet. SV vil foreslå at den offentlege tannlegetenesta blir bygd ut, og at det blir innført driftsavtalar med privatpraktiserande tannlegar etter modell av privatpraktiserande legar med driftstilskot.

OK, då har eg meint noko – og ja eg meiner dette verkeleg.

Det mest interessante eg fekk med meg på konferansen var likevel foredraget til Professor emeritus Rolf Seljelid (eit foredrag med same tema kan du finne her). Han snakka om kva helse er for noko. Hovudpoenget hans er at helse ikkje er fråver av sjukdom og at helse er eit svært vidt begrep. Med utgangspunkt i at få ting har endra liva våre meir dei siste 100 åra enn innføringa av moderne medisin set Seljelid opp eit skille mellom sjukdom og helse som er viktig å ta med seg i ein kvar diskusjon om dette viktige temaet. Han seier:

Sjukdom er medisin, men helse er antropologi

Poenget hans er at helse er både meir og mindre enn fråver av sjukdom. Vi må lære oss å leve med den helsa vi har, og korleis vi lev med helsa vår har vel så stor betydning for oss som dei medisinane og diagnosane vi får. Han siterte frå eit brev han hadde fått frå ein ven som hadde vore alvorleg sjuk. I brevet fortalte han om alle sjukdomane og plagene sine, men så konkluderte han:

Mannen er like heil

Og kanskje er det heile poenget, at det viktigaste er om mannen er heil?

Eg vil gjerne høyre kva du tenkjer.