Mange av oss var ganske imponert over dei gode resultata Oslo kommune oppnådde i dei nasjonale prøvane. Høgre og Frp politikarane i byen har stolt fortalt om korleis deira konservative skolepolitikk gav gode resultat. Og noko rett har dei heilt sikkert gjort i Oslo. Men no viser det seg at fleire osloskolar gav dei dårlegaste elevane fri. Kanskje det er litt av forklaringa?
Traurig av Universitetet
I dag har eg fått vere med på utdanningsmessa i Lenvik. Det er spennande å gå rundt å sjå på alle tilboda som ungdomen får. Eg kjenner litt av den kriblinga i kroppen eg sjølv hadde då eg skulle velje kva eg skulle bli. No har eg ikkje blitt det, men det er ei anna historie. Det er og spennande å sjå korleis dei ulike institusjonane prøver å gjere seg lekre for ungdomen. Ungdomskulla bli mindre så det er viktig å tiltrekke seg ungdomen. Eg vart derfor skuffa over Universitetet.
Eg synst ikkje denne standen er spesielt velegna for å tiltrekke seg ungdomen. Universitetet må då kunne gjere det betre enn som så!? Lite informasjon, lite liv, rett og slett dåreleg marknadsføring spør du meg.
No var ikkje dei andre høgskolane og universiteta så mykje betre (heldigvis for Universitetet) men dei vidaregåande skolane var betre. Sjå for eksempel denne standen frå Senja vidaregåande skole:
Kanskje ikkje verdas beste, men definitivt meir tiltalande enn Universitetet sin stand.
Nazisvin
Harstad Tidende ringte og ville ha meg til å kommentere ei lite hyggeleg sak. Leiaren i Troms SU hadde blitt dømt til å betale 6000 kroner i bot får å ha kalla politiet nazisvin (les saka i HT her).
Denne typen sak opnar opp for ein del interessante diskusjonar og spørsmål. Det interessante er ikkje om dette var klokt. Det var det ikkje. Like openbart er det at politiet ikkje er i nærleiken av å fortene ein slik karakteristikk. Det interessante spørsmålet er om det bør vere lovleg eller ikkje lovleg å uttrykke noko slik?
Eg meiner at politiet bør tåle meir enn andre, både når det gjeld slengbemerkningar og kallenamn. Akkurat slik eg som fylkesråd bør tole meir enn andre. Korfor er det slik? Jo, fordi politiet er eit maktapparat, og eg som fylkesråd har og makt til å forandre livet til folk, både til det betre og til det verre. Dei som har makt må og tole meir enn andre.
Vi kan ikkje forvente at all kritikk skal kome i lesarbrev eller velformulerte innlegg på anna vis. Og då er det slik, at retten til å kritisere makta og maktutøving må vere ekstremt vid. Det er derfor vi har ytringsfridom, for å kunne ytre seg mot makta – også med tåpelege slengbemerkingar.
Afghanistan, frå vondt til verre?
Det som skjer i Afghanistan no er ille. Det er tydeleg at den strategien NATO har i landet ikkje hjelper. Taliban får stadig større fotfeste. Det må no vere klårt for alle at det ikkje finst ei millitær løysing. Taliban er ei fæl rørsle. Dei har eit kvinnesyn som ikkje likna noko, men dei blir dessverer av mange oppfatta som ein legitim representant for dei 40% av det afghanske folket som er pasjtunarar. Det må vere klårt at det ikkje kan bli fred i Afghanistan før pashtunarane føler seg inkludert i styret. Det er derfor heilt naudsynt at Taliban blir tatt med i forhandlingar og blir ein del av ei fredsløysning.
Vi må i alle høve gjere noko med den norske politikken. Eg vil oppmode alle om å signere dette oppropet til den norske regjeringa.
Den «nye» skoledebatten
Både kunnskapsministeren og statsministeren har tatt initiativ til ein ny og open debatt om framtida til skolen. Den norske skolen har to store utfordringar – eller skal vi våge å kalle det problem?
Det første er at skolen er med på å gjenskape og til dels forsterke skilnadene i samfunnet, det andre er at elevane ikkje har gode nok resultat når dei er ferdige i skolen.
La meg starte med ei åtvaring. Skal vi kunne løyse desse problema, må ikkje dette bli ein debatt om klasserom eller ikkje slik vi har sett til no. Eg trur i liten grad at det er arkitektur som avgjer korleis skolen fungerer. Like lite som vi løyser utfordringane i skolen gjennom å utelukkande å ha klasserom, løyser vi problema med opne løysingar. Det vi treng er ein arkitektur som legg til rette for ei tilpassa undervisning. Noko skal foregå i klasserom, noko i små grupper, noko i opne landskap og noko i auditorium. Vi må for all del ikkje låse oss til ein måte å tenkje på. Ein klasse er ikkje lik ein annan klasse, like lite som ein elev er like ein annan elev.
Fleksibilitet
For å kunne tilpasse undervisninga til kvar einskild elev sine føresetnader treng vi fleksibilitet. Vi treng lærarar med fagleg autoritet, motivasjon og tid til å finne dei gode løysingane for kvar elev. Nokre elevar treng struktur, disiplin og klasser, nokre kan jobbe fritt, andre trivst i små grupper.
Hald fram med å lese «Den «nye» skoledebatten»
Klimautfordringar i Troms – våre eigne månelandingar
I Troms slapp vi i 2005 ut 837 tonn klimagassar. Den største kjelda i Troms er utslepp frå køyretøy, båtar og fly 377 tonn, av dette kom 206 tonn frå lette køyretøy i all hovudsak privatbilar. Industri og bergverk slapp ut 224 tonn og landbruket slapp ut 115 tonn. Dei tre største kjeldene utgjorde 75 prosent av alle utsleppa. Dersom vi skal gjere noko med klimaendringane er det desse tunge sektorane vi må gjere noko med.
Den aller største utfordringa i Troms er trafikken. Skal vi gjere jobben vår må vi finne vegar til meir miljøvenleg trafikk. Det er ingen veg utanom å redusere biltrafikken og finne meir miljøvenlege transportmåtar enn hurtigbåtane i fylket. Utfordringa er å gjere dette utan at transport blir for dyrt eller at folk får eit dårlegare tilbod enn i dag. Dette er ikkje lett. Vi må leite etter transportmåtar som gjev den einskilde fridom til å reise når han vil, og reise med ei fart og ein komfort som kan konkurrere med privatbil, hurtigbåt og fly. Heldigvis er dette ikkje umogleg, sjølv om løysingane kan vere visjonære.
Det finst mange teknologiske løysingar på dette – men eit av dei mest spennande prosjekta blir utvikla i USA av Skytran. Dette er ei løysing med skinnegåande og automatisert persontransport basert på magnetisk levitasjon. Dette er ein gammal teknologi, men nye gjennombrot har minska kostnadene. Det at løysinga er automatisert betyr at ein kan reise når ein vil utan å vere bunden av rutetabellar. Skytran kan nyttast både på korte og lengre reiser.
Køyretøya heng frå skinner seks meter oppe, og vil derfor ikkje oppta mykje plass, verken i byane eller på landsbygda. Skytran er ikkje eit tog, men små lette farkostar. Dette gjer prosjektet svært billig samanlikna med vegbygging eller høgfartstog. Løysinga kan nyttast både som interntransport i ein by eller over lengre avstandar. Hastigheita vil i alle tilfelle vere på 160 kilometer i timen. Farta kan aukast opp mot 250 kilometer i timen, men då aukar og energibruken. Ordninga vil i utgangspunktet vere lite berørt av snø og dårleg ver. Det er ingen vegar som må brøytast, det er ingen hjul som kan sette seg fast.
Den høge farta, og at reisene er ubundene av ein tidtabell betyr at eit godt utvikla nett i byane Harstad og Tromsø i stor grad kan eliminere behovet for privatbil. Mellom byar og tettstader i fylket vil ein kunne kutte ut det meste av bussar og privatbilar. I Troms vil ei linje mellom Tromsø og Harstad med sidelinje til Narvik og Finnsnes koste rundt ein milliard ut frå dei tala produsenten opererer med. Dersom vi no doblar prisen til to milliardar for godt mål er vi likevel innafor ei ramme som vil vere mogleg å få til. Prisen vil då vere omtrent det Lofast har kosta i dagens pengar. Ei slik linje vil gje reisetider på ca to timar mellom Tromsø og Harstad. Reisetid mellom Harstad og Narvik vil vere 45 minutt. Dette prosjektet vil binde saman Narvik og Harstad til ein arbeidsmarknad. Dette kan få store positive konsekvensar for busetting og næringsutvikling. Så kan vi sjå for oss ein andre etappe der det blir bygd ei linje til Alta. Det beste av alt er at ordninga går på straum, og ikkje slepp ut noko klimagassar.
Så er spørsmålet, korleis kan vi finansiere noko slikt som dette? To milliardar er ikkje småpengar. Ei mogleg kjelde er dei pengane som fylket i dag nyttar på Hurtigbåten mellom Tromsø og Harstad. Subsidiar pluss billettinntekter utgjer for denne ruta omlag 70 millionar i året. Det vil vi kunne legge inn i finansieringa. Men, dette er berre ein av fleire moglegheiter. Det viktigaste må vere å selje inn prosjektet overfor sentrale styresmakter. Vi må ha lov til å kunne forvente eit stort statleg bidrag til eit slikt prosjekt.
Eg er ingen teknolog og det finst kanskje gode grunnar for at eit slikt prosjekt som dette ikkje kan realiserat. Det viktigaste er likevel at om vi skal løyse klimautfordringane må vi tenkje utanfor dagens modellar. Vi må våge å tenkje nytt og lansere visjonære idear om vi skal kunne bevege oss framover.
Kanskje kan dette bli Troms sitt eiga månelandingsprosjekt?
[PS. Eg trur dei prisane eg skreiv om i denne bloggen er alt alt for låge for eit slikt prosjekt.]