Månad: desember 2008

Lagt ut

Korfor bryr vi oss om Gaza?

Dei siste dagane har eg tenkt mykje på korfor eg blir så engasjert i det som skjer i Midt-Austen. Denne gongen spesifikt, Israel sitt gruvsame angrep på Gaza. Kva er det med denne konflikten som gjer at heile verda er engasjert?

Naudhjelpa kjem ikkje fram fort nok i Kongo heller. Bryr vi oss nok om det som skjer der? Foto: Julien Harneis/http://flickr.com/photos/julien_harneis/1871522333/

Det døyr fleire menneske i Kongo, og sannsynlegvis Somalia og Darfur. Dei menneskelege lidingane er i alle fall større. I den grad ein kan måle slikt. Overgrepa til Lords Resistance Army i Uganda er verre enn noko Israel eller Hamas har stått for. Sivilbefolkninga i Zimbabwe har det mykje verre enn Palestinarane. Men ingen av desse er i nærleiken å få den merksemda som konflikten mellom Israel og og palestinarane får. Korfor er det slik?

Korfor er det slik at eg tar parti for palestinarane, sjølv når dette betyr at eg blir oppfatta å gje støtte til den i beste fall halvfascistiske organisasjonen Hamas. Hamas som i følgje chartret har ein menneskesyn som vi knapt har sett make til. Ein organisasjon eg ville fordømt i alle andre samanhengar, ein organisasjone eg, som barnehageelskande venstresosialist har ingenting til felles med. Korfor er det slik?

Korfor kjenner eg slik avsmak overfor Israel. Eit land eg ville elska å elske. Eg trur det er mange samanhengar her. Det eine er at når Israel vart oppretta var det på mange måtar ein idealstat. Ein stat som for det første skulle gjere godt noko av det gale som jødane måtte tole. Det var første ledd i vår soning for at vi ikkje gjorde nok for å hindre jødeutryddingane. Det skulle vere første avdrag for å rette opp litt av det jødane hadde vore utsett for av pogromar og diskriminering i Europa. I starten var og Israel ein slags idealstat for arbeidarrørsla. Kibbutzrørsla var ein slags menneskeleg sosialisme i praksis. Eit alternativ til til den umenneskelege sovjetkommunismen. Når då i tillegg Israel vann over sine motstandarar mot alle odds, er det kanskje ikkje rart at Israel fekk ei heil spesiell stilling i bevistheita vår?

På The Dailykos fann eg denne bekjenninga:

Like davidminzer, I’m Jewish and descendant of holocaust survivors. Moreover, I’ve been a Zionist all of my life. I went to a Zionist school, I was active in Zionist youth groups. I’ve always been a fervent supporter of Israel as a refuge for Jews around the world who seek a place to exercise their traditions and embrace their identity in peace.

I sang the Israeli anthem in the train rails of Aushwitz-Birkenau and I pledged to fight every day of my life to make sure the savage crimes that had taken place there would never happen again. Every year I pledged: Never Again. Remember and Never forget.

Well, I haven’t forgotten. And so to honor that pledge, to honor the memory of my family members who died in those death camps and because «there comes a time when silence is betrayal», today I finally and publicly end my support for the state of Israel.

Samstundes kan ein jo spørre seg, er ikkje det moralske ansvaret vårt i Kongo like stort. Er ikkje den europeiske kolonialismen like mykje grunnlaget for det forferdelege som skjer der? Er det ikkje slik at det mange av folkegruppene i Afrika er utsette for, er like ille som det som har skjedd med jødane. Eg trur det. Det må derfor vere noko meir enn det moralske ansvaret for alt som har skjedd som er grunnlaget for eit større engasjement i Afrika en i Midt-Austen.

Kanskje har det noko med at idealstaten vår – Israel har skuffa oss. Dette landet som vi trudde på, hadde draumar om. Demokratiet i Midt-Austen. Når dei ikkje maktar å leve opp til ideala, så blir fallet dess større, så blir avstandtakinga dess sterkare? For det er ingen tvil om at Israel har fallen frå pidestallen sin. Landet bryt tallause FN-resolusjonar, okkuperer og fordriv menneske frå heimane sine på Vestbredden og stenger dei inne bak høge murar både i Gaza og på Vestbreidda. Fordi vi har så høge forventningar til Israel, fordømmer vi dei sterkare for stengte grenser enn vi gjer Egypt.

Eg trur og dette har noko med kunnskap å gjere. Over tid har vi bygd oss opp kunnskap om det som skjer i Midt-Austen. Bibelhistoria gjev oss ei referanseramme å putte ting inn i. Betlehem, Nasaret og Jerusalem er like kjente stader for dei fleste nordmenn som Ålesund, Vadsø og Lillestrøm. Det gjer at vi tør å ha meiningar, at vi tør å ta standpunkt i konflikten, tør å kjempe for det vi meiner er rett.

Eg har ei klår meining, i dagens situasjon er det Israel som er overgriparen. Dessverre er ikkje kunnskapen min om Kongo og Somalia god nok til at det er tilsvarande lett å ha klåre meiningar om kven som har rett og korleis ting heng saman.

Kva er så konklusjonen på dette. Tja, ikkje godt å vite, men eg skal no prøve å lese meg opp på Kongokonflikta. Frøken Makeløs har vist skrive mykje bra. Ho skriv forresten litt om den same tematikken som er i dette innlegget her.

Lagt ut

Maktesløyse og motstandskamp

Den sterkaste kjensla eg får når eg ser på TV og les om dei masakrane som går føre seg i Gaza no, er maktesløyse. Eg skulle så gjerne ønska at eg kunne gjort noko for å stoppe dette, og eg skulle ønske Noreg og denne norske regjeringa kunne gjort noko kraftfullt på mine vegne. Eg er glad for protestane frå regjeringa, men det er på tide å kalle ambassadøren heim og bruke sterkare ord og kraftigare diplomatiske virkemiddel enn det vi har gjort til no. For det skal vist bli verre.

Eg har ikkje enno sett filmen om Max Manus, men det slår meg at det er ein motsetnad mellom den norske herleggjeringa av den norske motstandskampen mens vi samstundes prøver å likestille palestinarane sin kamp mot okkupanten Israel, med Israel sine overgrep mot sivile i okkuperte ommråde. Det er då ingen som ville funne på å likestilt den norske motstandskampen med dei naziztiske overgrepa. Det er det vi gjer når vi ber begge partane om å besinne seg. Palestinarane har loven på si side, det har ikkje israelarane.

Det betyr ikkje at den eine sida er englar og den andre er djevlar. Slik er det aldri, skuld og ansvar er fordelt på begge sider. Det er likevel ingen tvil om at Israel er okkupasjonsmakta og er dei sterkaste, medan palestinarane er dei okkuperte og dei svakaste. Då er det Israel som sit at med hovudansvaret. Nokre kassam-rakettar mot Israel kan aldri endre dette. .

Tromsø er vennskapsby til Gaza. I dag var det ei markering i byen mot Israel sine overgrep. Eg er glad og stolt over å bu i ein by som tar vennskapet sitt på alvor. Eg er glad for at ordføraren tar vennskapet på alvor. At han har vore i kontakt med ordføraren i Gaza og at han stiller opp på markeringa. Det er no Gaza treng venner, og eg er glad for at Tromsø stiller opp. Bileta under er frå markeringa i dag. Kvaliteten er ikkje så god, men det er det beste eg fekk til med mobilkamera.

Du kan lese meir om aksjonen og sjå bilete hos NRK og Bladet Tromsø . TV2 si sak finn du her.

Sondre Olsen har tatt eitt heilt anna utgangspunkt, han skriv:

Hvis vi først skal boikotte, må det være av Hamas. Hamas er en terrororganisasjon som gjør at et utgangspunkt for samtale ikke finnes. Når Hamas-charteret har et innhold som tilsier at det er et mål å utslette staten Israel, har de selv sørget for å miste plassen ved forhandlingsbordet.

Eg trudde då at den norske motstandsrørsla og dei allierte hadde som mål og utslette nazi-regimet? Det betyr ikkje at eg er samd med Hamas. Faktisk ikkje eingong i nærleiken, men vi skal vere forsiktig med å fordømme korleis folk vel å føre motstandskampen sjølv om vi ville valt andre middel. Eg trur at både Hamas og Fatah ville vore tent med ein annan strategi. Eg trur ein ikkje væpna motstandskamp ville vore mykje meir verknadfsfult enn kassam-rakettar. Dersom palestinarane skal kunne «vinne» må dei skaffe seg oppslutnad i USA. Det gjer dei ikkje med dagens strategi.

VG har samla mykje stoff her.

Lagt ut

Finanskrisa – vi treng styring av marknaden

Kristin Halvorsen har saman med regjeringa styrt økonomien på ein god måte. Foto: Wikipedia

Finanskrisa har vist oss fleire ting. Den viktigaste lærdomen frå krisa så langt er at skal marknaden fungere så må han styrast, til tider med hard hand. Ein frislept marknad er ustabil og vil føre til kriser med jamne mellomrom. Eg er godt nøgd med korleis denne regjeringa har styrt Noreg. Vi har brukt litt mindre pengar i oppgangstider slik at det er rom for å satse i nedgangstider. Kudos til Kristin, Jens og dei andre i regjeringsapparatet, og veljarane er samde, skriv Dagbladet og VG

Eg har tidlegare skrive litt om finanskrisa her

Eg er svært spent på den krisepakka som Regjeringa har sagt skal komme i månadsskiftet januar/februar. Denne pakka kan bli avgjerade både for korleis krisa blir i Noreg, og korleis det kjem tilå gå ved valet til hausten. Mulegheita i denne krisa er at vi kan satse stort på å legge om til miljøvenleg teknologi og på å oppgradere offentlege bygnader og infrastruktur. Det vil skape ringverknader i økonomien og gje oss eit betre samfunn på sikt.

Først vil vi understreke at ei pakke ikkje må vere ei lånepakke, eller ei pakke som set store krav til eigendel frå kommunane. Dette vil gjere det vanskeleg for mange å benytte pakka. Kommunane har i stor grad allereie for stor gjeld, og gjeld vil på eit eller anna tidspunkt slå inn på driftsbudsjettet anten det er rente eller avdragsfritt i ein periode.

Overordna meiner eg at det er viktig å benytte krisa til å satse på miljøløysningar. Spesielt innan energi, men og når det gjeld trafikk. Ei pakke bør legge opp til ei satsing på enøk, nye energiformer – spesielt vind og bioenergi samt gang-sykkelvegar og busstrasear. Dette vil vere med på å vise ei retning som SV (men og AP og SP bør vere interessert i dette?) kan stå på.

Eg ønsker meg og ei satsing på kultur, både bygg, kulturminne og drift. Det gjev arbeidsplassar direkte og indirekte. Eg vil likevel understreke at pengar som evt. er tenkt til kommunal drift må vere varige og utanfor ramma av dei vanlege kommuneoppgjera. Viss ikkje vil det bli ei avveging mellom eldreomsorg, skole og alle andre gode tiltak.

Utover dette er eg opptatt av vedlikehald og nybygging av skolar og ei satsing på fylkesvegar og øvrige riksvegar. Skolebygningar treng vi ikkje utbrodere, men når det gjeld vegar er det standardheving, rassikring og framkommelegheit som er det viktigaste. Eg vil heller ikkje unnlate å nemne jernbane frå Narvik til Tromsø som eit viktig prosjekt, sjølv om prosjektet ikkje er spadeklart.

Dette er mi ønskeliste. Krisa er ei mulegheit til å flytte forbruk frå den private økonomien til den offentlege. Det vil gje eit betre samfunn for alle. Skolar må ha same kvalitet som private hus. Det har ikkje alle i dag.

Lagt ut

God Jul frå Sør-Afrika

Jula er annleis i ein Township i Sør-Afrika enn i Noreg. Foto: Liv Marie Austrem

Dagen startar tidleg i Sør-Afrika. I 6-tida er det fullt lys og frå 7.etasje i Twin Tower i Cape Town ser eg mosjonistane gå kappgang eller jogge på strandpromenaden ved Atlanterhavet. Eg tar på meg badedrakten og ein shorts utanpå og vandrar bortover langs havet ein kilometer for å svømme i det over 50 meter lange offentlege utebassenget som ligg like ved havkanten og er fyllt med saltvatn. Det opnar klokka 7, og da er sola behageleg varm. Det er mange racersvømmarar som startar dagen slik. Eg er av dei som er nøgd med 500 meter bryst med dårleg teknikk. Vatnet er rundt 20 grader så tidleg på dagen.

På ettermiddagen er det ein god del varmare, og da er dei fire forskjellige bassenga der fulle av ungar og ungdommar og vaksne. Det er ein fryd å sjå på det yrande livet og høyre alle dei glade lydane, og sidan 2006 da eg var der første gongen, har det auka på med farga og svarte som badar. Ja, nå er det berre enkelte kvite kroppar å sjå. Så kan ein hugse at det er ikkje lenger enn 14 år sidan dette bassenget var forbudt for svarte.

Utpå dagen gjer eg meg klar for å besøke Monica (31 år) på Brooklyn Crest Hospital. Eg har vore der to gonger tidlegare så eg veit kva eg har i vente, men eg håpar sjølvsagt at Monica er betre. Første gongen låg ho med eit dreneringsrør inn i lungene som var festa til ei flaske som sto på golvet. Det var eit sjokk å sjå den friske, kraftige jenta slått ned slik. Der låg ho, og kunne nesten ikkje snakke. Da eg var her for 6 månader sidan hadde ho så store planar. Ho hadde starta på kveldskurs for å lære om data og turisme i håp om å få ein betre jobb enn hushjelp for kvite. Ho hadde fått seg briller så det ikkje var så tungt å lese, og ho var så optimistisk. Ho skulle bygge på eit rom på skuret sitt slik at ho kunne ta sønnen sin til seg, og det gledde både ho og sønnen seg til. Og ho hadde fått ein kjærast som var snill og som ikkje drakk. Ho var sportsjente, Monica, ho spelte nettball, og ho gjekk i kyrkja kvar søndag og elska å synge.
Da eg ringte til henne nå, etter 6 månader, var det så vidt det var mål i henne, men eg skjønte at ho hadde fått tuberkulose og låg på sjukehus. Første gongen eg besøkte henne reiste eg saman med Lillian, søskenbarnet hennar. Vi tok taxi (minibuss) og måtte skifte tre gonger. Det var om ettermiddagen og taxiane var bokstaveleg tala stappfulle, det er 12 seter, men dei stappa inn 16-17, og vi sat oppå kvarandre, og i ein av dei hadde vi ein vanvittig høg dunk-dunk-musikk. Men folk tok det med godt humør. Det var ikkje tida for å klage på slike bagatellar som ei stressande reise.

Lillian fortalte meg at Monica hadde blitt sjuk for 5 månader sidan, men først fekk ho diagnosen lungebrann. Da ho berre vart verre og til slutt nesten ikkje fekk puste, vart ho akutt lagt inn på Victoria sjukehus, og der fekk ho oksygenmaske og dei tappa ut ein og ein halv liter vatn frå lungene hennar. På det sjukehuset var ho i to og ein halv månad før ho vart overført til dette tuberkulosesjukehuset.

Andre gongen eg besøkte henne tok eg også taxi saman med Lillian, men litt tidlegare på dagen så taxiane var ikkje så fulle. Da var Monica litt betre og ho kunne sitje oppe litt i senga og ho snakka litt meir og smilte. «Eg skal bli bra» sa ho, det hadde ho bestemt seg for. Ho hadde ikkje fått bygd ut skuret sitt, og sønnen hennar må ennå vere hos mor hennar ei tid, men planane var dei same, og greie det skulle ho, for ho skulle bli frisk.

Nå hadde eg fått besøk frå Norge og han hadde leigd bil så da var det enkelt å ta seg fram til sjukehuset. Det er eit stort sjukehusområde med tre og grøne plenar, og der er det mange mindre einetasjes bygningar. Monica ligg på rom saman med tre andre. Alt ser reint ut, men husa kunne trenge måling og utstyret inne i sjukehuset kan vel likne på det vi hadde i Norge på 1950-talet.

Monica var opptatt da vi kom så vi sat ute i sola og venta, og snart kom ho gåandes ut og tok omkring oss. Det var som eit under å sjå henne oppreist, men gangen var ustødig og ho var veldig tunn. Ho tok oss med inn og ordna så vi fekk stolar og sjølv la ho seg i senga med puter som støtta henne opp. Nå prata ho og fortalte at alt gjekk så fint og nå hadde ho begynt å trene for å få opp lungekapasiteten, for lungene hadde nesten kollapsa. Ho hadde ennå eit lite dreneringsrøyr inn i lungene, men berre til ein pose ho bar på brystet. Ho fortalte at sønnen hennar ringte kvar dag og sa at ho måtte kome ut av sjukehuset, for det var ikkje der ho budde. Sønnen, som er 8 år og bor hos mor hennar 100 mil borte. Så fortalte ho oss heile sjukdomshistoria si, om at i starten trudde ho berre at ho hadde blitt frykteleg lat, for ho ville berre ligge og sove. Så vart ho veldig sint, og når nokon kom på besøk ville ho berre at dei skulle gå igjen. Men så … Ho fortalte med smil og sjølvironi.

Så sa ho at nå ville ho heim. Ho ville heim i jula, og det hadde ho fått lov til. Ho skulle ha ei vekes perm. Tysdag skulle ho heim. «Korleis kjem du deg heim?» spurte eg. Jo, Lillian skulle kome og så skulle dei ta taxi(minibussar) heim. Eg spurte forsiktig om det var lurt? «Jo da, nå er eg så sterk at eg kan hente vatn og lage meg mat sjølv» sa ho. «Men det er berre for ei veke» sa ho for å roe meg. «Eg skal tilbake hit for å trene meg opp så eg blir heilt frisk». «Da kjem eg og hentar deg og kjører deg,» sa vennen min.

Dette var nokre dagar sidan, og i morgon skal vi hente henne og kjøre henne til Mandela Park som er ein svært dårleg township tre mil utanfor Cape Town. Skuret hennar er ca 9 kvadratmeter, der har ho ei seng, eit fjernsyn på veggen over senga, eit lite bord og ein liten kjøkkenbenk. Ho har eit lite vindauge og ei dør med to låsar på. På veggen heng kleda og eit bilete av sønnen. Ho må gå ca 100 meter for å hente vatn, og ho må gå 300 meter inn i skogen på do. Strøm har ho fått tilkopla frå naboen. Det går ikkje an å kjøre bil heilt fram til skuret. Ho må gå gjennom trange smug og eit stykke er det berre ei grøft med kloakk i. Dit vil ho tilbake i morgon for å feire jul.

I går var eg på Waterfront(Cape Towns Aker Brygge, berre mykje større og finare) og handla julegåver til barn og barnebarn i Norge. I dag skal eg ringe til Monica igjen og høyre korleis det går. I morgon skal vi hente henne og kjøre henne heim.

God jul til alle.

Lagt ut

Gazprom – ein kjempe på leirføtter

Gazprom er Russlands ære og makt. Selskapet er det suverent største i landet. Selskapet står for ein fjerdedel av skatteinntektane i Russland, og er ein svært viktig del av russisk utanrikspolitikk og russisk strategi for å få større kontroll med det nære utland. Det er derfor ei stor utfordring for Russland, for det politiske systemet Putin skapte og for russisk økonomi når det no kjem rapportar om at Gazprom treng krisehjelp.

The BarentsObserver skriv:

The Russian government is preparing several measures on how to support energy giant Gazprom in the current situation of looming crisis. A stock emission is one of the alternatives. In return the state demands that the company reduces its investment programme.

Farleg område er tittelen på skiltet over denne røyrledninga. Det kan nok stemme for russisk økonomi og. Foto: SpacePirate/Flickr

Ein stor del av den framtidige investeringa skulle vere i det svære Yamalfeltet. Om denne investeringa blir utsett vil det bli vanskeleg for Gazprom å fylle røra med gass i framtida. I følgje NRK Nordnytt, Dagbladet og VG dekker Gazprom ein fjerdedel av behovet til Europa, men mykje av denne gassen er ikkje russisk, men kjem frå andre stater i Sentral-Asia. Tidlegare har Gazprom kjøpt dennne gassen billig, og selt han dyrt til Europa. Det går ikkje lenger. Kinesarane er interessert i å kjøpe gass og bygge røyrleidning. Det betyr at Gazprom ikkje lenger er einaste kjøpar.  Då går prisen opp og Gazprom tener mindre.

Det er kanskje verre for Russland og Gazprom at produksjonen frå eigne felt går ned. NRK siterer Arild Moe ved Fridtjof Nansens Institutt:

Produksjonen faller med rundt 25 milliarder kubikkmeter i året. Tre av de fire største feltene er nå på vei ned, mens det fjerde er på topp.

og NUPI-Forskr Indra Øverland.

Gazprom har ikke åpnet nye gassfelt siden 1991, og det vil etter alt å dømme gå flere tiår før produksjonen fra Sjtokman-feltet i Barentshavet og de rike feltene på Yamal-halvøya lenger øst kommer skikkelig i gang. Jeg vedder på at det ikke kommer gass fra Sjtokman før i 2020.

Russisk økonomi  og forsvar

Den russiske økonomien er hardt ramma av finanskrisa. Industriproduksjoen gjekk ned med 8,7 prosent i november og rubelen har mista 16 prosent av verdien sin sidan sommaren. Dei enorme russiske  valutareservane minskar kraftig i forsøk på å forsvare valutaen. I sommar hadde den russiske sentralbanken 600 milliardar dollar, no er dei nede i 440 milliardar. Det er fleire kjelder til desse tala, sjå mellom andre The BarentsObserver og Edward Lucas.

Det er no rapportar i media om at russarane forsøker å bruke opp rublane sine på lettomsettelege varar som elektronikk og gull. Mange reknar med ei russisk devaluering tidleg på nyåret. Det har allereie vore offentlege protestar i Vladivostok og andre stader mot dei økonomiske vanskane. Dette bekymrer heilt sikkert styresmaktene. Russisk økonomi er i svært stor grad bygd på råvarer. I takt med at oljepris, stpålpris og alt anna går ned vil det bli tøft for den russiske staten og for russarar flest. Det blir interessant å sjå korleis Medvedev og Putin reagerer på dette. Vil det bli open meiningsbryting eller ville det bli slått hardt ned på. Dei fleste av oss gjer oss vel nokre tankar om det. Robert Amsterdam har omsett ein artikkel frå RBK Daily. Han skriv:

«Reduction of the internal troops of the MVD of Russia will be suspended», — reported, citing a decision of the leadership of the country, commander in chief of the VV general of the army Nikolai Rogozhkin. He in no way connects the decision to maintain the numbers of the VV with the financial crisis, citing the «necessity of fulfilling all tasks that have been set», but which ones specifically, Mr. Rogozhkin does not specify.

The Streetwise professor rapoorterer noko liknande:

Nonetheless, it is apparent that Putin’s ruling “United Russia” party and Putin himself are terrified of popular unrest. One proof of this is a recent change to the Russian criminal code, voted into law by the United Russia party and the Liberal Democratic Party on December 12. The change forbids a trial by jury not only in terrorist cases, hostage taking and the attempts to overthrow the government, but also for “mass disturbances,“ “diversions,” “treason,” and “espionage” (Kommersant, December 15).

Det er i alle fall sikkert at å snakke om ein ny kald krig slik nokre gjorde etter krigen i Georgia er tåpeleg. Det var tåpeleg då, og blir tåpelegare no. Russland er eit stort land med eit stort atomvåpenarsenal, men utan ein økonomi som kan gjere dei til ei supermakt. I tillegg viser rapportane frå krigen i Georgia at den russiske hæren står langt attende.  Dei mangla moderne utstyr og moderne kommunikasjonar.

Lat oss håpe at Russland rir av stormen på ein god måte, men blir det ille kan mangt skje.

Lagt ut

Merkelege kart

Det finst mange merkelege kart rundt om kring, men så vidt eg veit er det berre ei nettside dedikert til merkelege kart. På http://strangemaps.wordpress.com kan du finne ut at sjølv i dag ser du tydeleg kor grensa mellom Tsar Russland og Tyskland gjekk om du ser på eit kart over stemminga ved siste val.

Eg oppdaga at det finst ein bydel som er planlagt for å likne på Eva Peron.

Visste du at det finst eit Atlas der namna på stadane er oppdatert til det orda faktisk betyr?

Og, ta ein titt på desse to karta om valet i USA.

Bruk litt tid på Strange Maps, det er sida verd. Full av interessant, viktig og total uviktig informasjon.

Exit mobile version