No er direktesendinga på Youtube og Google plus med Thomas Nordgård og Torgeir Knag Fylkesnes i samtale om skolepolitikk over, men du kan sjå opptaket her. Dei er innom karakterar, arbeidstid og kva som er politikarane si rolle. Det er vel verd å bruke ein liten halvtime på. Nordgård er leiar i Utdanningsforbundet i Troms, medan Fylkesnes er Stortingsrepresentant for SV
Månad: januar 2014
Categories
Det skapande Tromsø
Tromsø er ein skapande by. Innafor kunst og kultur i vid forstand skjer det enormt mykje heile tida. Det er noko av det som gjer Tromsø til ein levande by, til ein stor by sjølv om byen eigentleg er liten.
Skal byen halde fram med å vekse, må vi utvide det skapande rommet. Vi må i større grad legge til rette for dei som vil skape ting, maskinar og dataprogram. Ja, for dei som skaper med hendene.
The Maker Movement
I USA finst noko som ein kallar «the maker movement». Den består av folk som tilpassar det butikkjøpte, som hackar alt av elektronikk, som bygger nytt alt frå ein grill til ein robot, som utnyttar den nyaste teknologien eller brukar hammar og sag for å skape nye ting. Gjerne basert på ting som er kassert av andre. Dette er det sjølvsagt mange som driv med i Noreg og, men kanskje har vi mykje å hente på å bringe folk saman og skape eit miljø for å lage ting?
Ut av dette spring ein kultur for å skape, like livgjevande og viktig som den skapande kunsten. Og akkurat som kunst og kultur skaper verdiar for samfunnet anten i reine kroner eller ved å gjere livet meir spennande, vil det å gje folk reiskapen til å lage ting, gje dei same ringverknadene.
«Dersom du kan forestille deg det, kan du lage det» er mottoet til desse lagarane.
Eg har latt meg fasinere av det enorme spranget i ting som blir modifisert, bygd og skapt. Det kan vere alt frå korleis du ettermonterer ein elektrisk motor i ein snøfresar til ein sprettball som roper “hjelp mamma” kvar gong den treff golvet. Noko er berre artig, anna er vakkert, og noko gjer kvardagen enklare. Slik dei som laga seg ein fjernstyrt snøfresar. Det hadde vore greitt å ha i Tromsø vinterstid.
Billig datakraft
I dag er moglegheitane for å lage noko nærmast uendelege. Med billige komponentar, datakraft frå Arduino-boards og Raspberry Pi (datamaskinar til nokre hundrelappar), 3D-skrivarar og eit levande miljø for deling både på nett og lokalt er det berre fantasien som set grenser. Det å sleppe all denne kreativiteten laus kan omskape samfunnet.
Eg meiner vi må gjere Tromsø til ein skapande by på nye område og legge til rette for såkalla «makerspaces», vi kan kalle det verkstader, med verkty, opplæring og fellesskap rundt det å lage. Desse verktya kan vere med å inspirere dei som i dag skaper ting i sin eigen garasje eller på sitt eige hobbyrom. Fellesskapen kan skape nye idear og nye måtar å jobbe på.
Slike verkstader i bydelane, slik vi har ungdomsklubbar og kulturskoletilbod, vil kunne bidra til eit skapande Tromsø. Det vil kunne nå vaksne og ungdom som i dag ikkje har eit tilbod som dei føler er sitt. Dette er ikkje noko som kommune og stat kan eller skal gjere åleine. Det må skje i samarbeid med næringsliv og organisasjonar. Kompetanse og kunnskap finst i mange institusjonar og bedrifter i Tromsø. Alle kan ha ei rolle i å bidra til at unge og gamle kan lage og skape det dei forestiller seg i eit interessant miljø.
Pellementmakarar
Eg vil gjerne at vi gjev pellementmakarane og Reodorane i Tromsø ein plass dei kan utfolde seg i. Kanskje kan det bli fleire av dei. Og kanskje kan eit nytt industrieventyr vekse ut av ein verkstad eller ein garasje i Tromsø.
Like viktig trur eg dette kan bli som ein arbeids- og læringsarena for skolane. Sjå for deg at vi har sløydsal, metallarbeidsrom og datalabb i eit rom der vi kombinerer teori og praksis på heilt nye måtar. Det kan gje eit utruleg rom for læring for både hovud og hender. Eit grunnlag for å sjå korleis teorien fungerer når han møter røyndomen.
Å gje status til å utvikle idear, til å lage og skape ting vil gjere Tromsø til ein meir spennande by. Det vil gje fleire moglegheit til å bruke det kreative som bur i dei, men det vil og auke sjansane for at nye bedrifter vil oppstå, ny industri og dermed ei ny framtid for byen og regionen vår.
Kidsa koder
Frå England har det kome ein ide om å lære ungane våre data. Ikkje data som å kunne bruke Word eller Paint, men for å kunne skrive kodane som driv datamaskinane og programma. I fleire norske byar finst noko som heiter “kidsa koder”. Det er klubbar eller kurs der ungane kan lære det nye språket som styrer datamaskinar, ja alle maskinane rundt oss. Eg skal på ingen måte samanlikne programkode med poetisk språk, men det som kjem ut av eit dataprogram, kan gje både den som koder og den som skal bruke programmet stor glede.
Det å skape kan ta mange fasongar. Det kan vere eit måleri, eit musikkstykkje, teater, video eller skulpturar. Men det å skape er og å lage ting. Å lage dataprogram og ikkje minst å kunne kombinere kunst, design og ting til noko nytt som appellerer til oss.
Derfor la oss bidra til å sleppe laus dei som lager. Kanskje eg til neste år kan ligge på sofaen og styre ein snøfresar som tilsett snøen farge og lagar ein regnboge medan gårdsplassen blir rydda?
Foto: Mitch Altman/ http://www.flickr.com/photos/maltman23/6954963995/ og Jan Gessner http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bay_@_Milwaukee_Makerspace.jpg
I kommunestyremøtet 29. januar kjem SV til å ta opp ei sak der vi foreslår at legar i Tromsø ikkje skal kunne reservere seg mot å henvise til abort.
Det er ingen som har foreslått at legar ikkje skal kunne reservere seg mot å utføre abort. Dagens debatt handlar om fastlegen skal kunne reservere seg mot å henvise deg til den legen som skal utføre aborten. I staden skal legen henvise deg til ein lege som skal henvise deg til ein lege som skal utføre aborten. Korleis det ein kan vere meir moralsk enn det andre forstår ikkje eg. Men meir slitsamt blir det utan tvil.
Ein abort kan for nokre vere ein vanskeleg situasjon. Ikkje sjeldan er du som ung dame åleine om situasjonen. Du går til legen for å få hjelp. Det å bli møtt med at legen seier at abort er moralsk uforsvarleg, så uforsvarleg at legen ikkje ein gong kan henvise deg til abort vil kunne gjere ein vanskeleg situasjon enno vanskelegare.
Abort er ingen ønska situasjon. Vi kan vel alle vere samde om at prevensjon er ei betre løysning, men dei fleste av oss kan også forstå at det til tider skjer at folk har sex utan prevensjon. Kanskje har du opplevd det sjølv?
Ingen har rett til å vere fastlege. Når du vel å gå inn i det yrket så veit du kva du går til. Dersom du som lege ikkje kan henvise til abort får du finne deg eit anna yrke eller ein annan legejobb.
Derfor foreslår SV i neste kommunestyremøte i Tromsø:
Tromsø kommune vil ikke ta i bruk reservasjonsretten for leger i spørsmålet om å henvise pasienter til abort.
Dersom alle partia stemmer for det dei meiner vil dette bli vedtatt med stort fleirtal. Så får vi sjå kva Høgre og Venstre i Tromsø gjer.
Categories
Ein sjeldan morgon
Det var ein av dei morgonane då alt gjekk på skinner. Ungane var blide. Dei åt frokosten sin utan store diskusjonar, men hyggeleg samtale rundt frokostbordet. (Addexio skal vist starte å spele Star Craft) Kleda kom på utan klager verken på stillongs eller ull. Det var lyst, kanskje sol rundt lønsjtider.
Under over alle under, kanskje kunne eg komme meg på jobb før åtte, nokre verdfulle plussminutt til bruk ein mindre sjeldan morgon.
Eg skulle berre ein snartur innom kjøkkenet før eg kasta meg på sykkelen.
Korleis den flaska med søt chilisaus hadde endt opp heilt på kanten av benken skal eg ikkje gå inn på. Men at flaska stod nær kanten er det ingen tvil om.
Eg slo av lyset, snudde meg raskt rundt med ryggsekk på, full av barnehageting.
Flaska med søt chilisaus stod ikkje lenger på benken…
Vi har sett det innafor fiskeria lenge. Dei som har vore så heldige å få ein rett frå staten til å utnytte dei felles ressursane våre har kunne seld denne og blitt rike. Ein rikdom dei har fått frå fellesskapen. Den siste tida har VG og Dagbladet hatt fleire reportasjar om det same innafor oppdrettsnæringa. Nokre har fått ein rett til å bruke vårt felles hav til å drette opp fisk. Denne retten har dei kunne selje og bli rike.
Eg unner alle som gjennom hardt arbeid blir rike alle dei pengane dei har. Eg har litt meir probblem med dei som blir rike gjennom å ha fått utlevert eit verdipapir frå staten (så skal det sjølvsagt nemnast at det som oftast må arbeidast hardt for å fylle papiret med verdi).
Ein rett til å tene pengar
Når samfunnet vel å gje nokre få av oss rett til å utnytte ein felles ressurs så skjer det ei verdioverføring frå samfunnet til den heldige. Dersom eg fekk ein rett (altså ein konsesjon) til å drive med oppdrett, så får eg og ein rett til å tene pengar som ikkje alle andre har. Slik må det nesten vere, det er ikkje rom for at vi kan ha oppdrettsanlegg i alle fjordane. Tilgangen må avgrensast på eit eller anna vis. Så lenge eg tener pengar på å bruke konsesjonen til det han var tenkt til, altså produsere oppdrettsfisk er eigentleg alt greitt. Det er arbeidet som skaper verdiar. Problemet oppstår den dagen eg vel å selje konsesjonen min.
La oss seie at eg måtte betale fem millionar for å få ein konsesjon frå staten, og sel den same konsesjonen vidare til nokon annan for 20 millionar, så tener eg 15 millionar. Men kvar kjem desse 15 millionane frå? Desse 15 millionane er ein verdi av ein konsesjon som er gjeve frå fellesskapet til den einskilde. I nokre samanhengar kan det kanskje vere greitt å dele ut 15 millionar kroner frå staten til einskildpersonar, men eg trur dei fleste av oss ville reagere om staten tok til å sende 15 millionar av våre skattepengar til einskildpersonar rundt i landet. Likevel aksepterer vi dette når det gjeld retten til å fiske eller til å drive oppdrett. Det finn eg litt underleg.
Problemet er at konsesjonane er omsettelege
Hovudproblemet her er at konsesjonane er omsettelege og at staten ikkje tar full pris for konsesjonen skal delast ut.
Løysninga er like enkel som problemet. Vi må forby all omsetting av slike konsesjonar. Dersom du vil slutte med oppdrett eller fiske kan du sjølvsagt fritt selje mærdene dine, kompetansen din eller båten din, men du kan ikkje selje konsesjonen. Konsesjonen må falle tilbake til fellesskapet. Så kan det godt tenkast at konsesjonen skal delast ut igjen. Eller det kan tenkast at vi av miljøgrunnar eller med tanke på kapasiteten i ei næring ikkje skal dele ut konsesjonen på nytt. Det blir ei avgjerd som vi må ta politisk etter debatt og diskusjon.
Det andre alternativet er at staten tar full marknadspris for ein konsesjon. Då tilfell heile verdien av konsesjonen til samfunnet, og drivaren vil kunne ha lov til å omsette konsesjonen vidare. Marknadspris vil ein kunne oppnå gjennom å auksjonere ut retten til å drive oppdrett eller fiske.
Det kan ikkje vere noko tvil om at uomsettelege konsesjonar bør vere den rette løysninga når vi gjev folk eller selskap rett til å utnytte ein felles og avgrensa ressurs. Ein slik ressurs er nettopp felles, og bør ikkje kunne spekulerast med av nokre få av oss. Ei auksjonsordning vil fungere som dagens ordning. Retten til å utnytte fellesressursane blir samla på færre og færre hender. Verdiane som burde vere våre i fellesskap skaper rikdom for nokre få og ikkje for oss alle.
Foto: Thomas Bjørkan / http://no.wikipedia.org/wiki/Fil:Fish_cages.jpg