Månad: mai 2016
I dag kom statistisk sentralbyrå med nye tal for utslepp av drivhusgassar i Noreg. Det er trist lesing. Oljeindustrien viser ein enorm vekst i utsleppa sidan 1990. Veksten er på over 80%. Så mykje for myten om at norsk oljeindustri er verdas reinaste.
Norsk oljeindustri utgjer den største kjelda til utslepp av klimagassar i Noreg, og det er før vi har rekna inn utsleppa som kjem gjennom at olja blir brukt i bilar og anna. Dette oversynet frå SSB viser kjeldene.
Dette viser at industrien har gjort ein kjempejobb med å redusere utsleppa sine. Respekt! Jordbruk har og hatt ein liten nedgang, medan det er vekst i transport. Transport er til saman den største kjelda med 16,9 prosent av alle norske utslepp. Det er trafikken og olja vi verkeleg må gjere noko med om vi skal få ned utsleppa.
Dessverre verkar det ikkje som om den regjeringa vi har no er interessert i å få ned utsleppa. Statsministeren seier dei rette orda når ho er ute i verda. Under klimaforhandlingane i Paris så sa ho i talen sin «Norway will do its share. We will reduce emissions by 40 % by 2030 compared to 1990 levels. » Dessverre følgjer ho ikkje opp på heimebane. Frå 2014 til 2015 steig klimagassutsleppa i Noreg for første gong på mange år. Under heile den raud-grøne regjeringa si regjeringstid gjekk utsleppa ned. No har den trenden snudd. Det viser denne oversikta frå SSB:
Så skal eg vere den første til å innrømme at nedgangen burde ha vore sterkare, men det gjekk i alle fall i rett retning. Likevel blir det no tydelegare og tydelegare at regjeringa ikkje har ein plan for korleis Noreg skal oppfylle dei pliktene vi har tatt på oss. Regjeringa liknar meir og meir på ein struts, som gøymer hovudet i sanda medan ein mumlar dei rette tinga.
Så i tillegg til at vi no ser ein oppgang i utsleppa vil no regjeringa auke oljeutvinninga i Noreg gjennom å opne opp nye område i Barentshavet for oljeutvinning. Det vil bidra til at det blir vanskeleg for ikkje å seie umogleg for Noreg å nå målet om at utsleppa ned på 40% av utsleppa i 1990. Det betyr og at kostnaden for anna industri, og utfordringane med å redusere biltrafikk og andre utslepp blir ekstremt dyrt.
Regjeringa legg opp til å gjer eNoreg meir avhengigge av olje, mindre økonomisk diversifikasjon og sannsynlegvis at bompengane og maten blir dyrare enn det ellers trengte å bli. Med unntak av oljeindustrien vil dei fleste tape på at fleire nye område i Barentshavet blir opna for oljeutvinning.
Også, kan vi jo spørre. Kva skjer den dagen vi får eit større uhell i Barentshavet med store utslepp? Det vil skade fisken, isbjørnen og fuglane. Er gevinsten med olja verd det? Mitt svar er klart nei.
Categories
Amerikanske atomubåtar til Tromsø
Det er sjølvsagt ei stor sak at vi skal få atomkraftverk inn i Tromsø by. Det er realiteten med å få atomdrivne ubåtar til Tromsø. No trur ikkje eg at det er livsfarleg. Det er trygge reaktorar og sjansen for at det skal skje noko medan dei er her som får konsekvensar for oss er svært liten. Det vi burde ta ein diskusjon om er korleis vi kan vere sikre på at desse båtane ikkje har atomvåpen om bord.
La oss først slå fast og vere samde om at sjansen for at det skal vere atomvåpen ombord er mykje mindre no enn det var under den kalde krigen. I 1991 sette US Navy alle taktiske atomvåpen på land. Det er derfor no berre strategiske atomvåpen om bord på amerikanske ubåtar, og det er berre dei fjorten Ohio-klassebåtane som har atomvåpen ombord. Det viktigaste våpenet om bord på dei andre ubåtane er Tomahawk-missilet, ein kryssarrakett. I dag har desse missila ikkje atomstridshovud, sjølv om nokre av dei hadde det under den kalde krigen.
Det vi ikkje veit er kva type ubåtar som kjem til å legge til land i Tønsvika i framtida. Eg ringte FOH på Reitan i dag for å spørre dei. Eg tenkte det var best å gå rett til kjelda. Dei kunne ikkje, eller ville ikkje svare på om det var aktuelt at ubåtar av Ohioklassen skal komme til Tromsø, men at amerikanerane var svært klar over at Noreg ikkje tillet atomvåpen i fredstid.
I pressemeldinga frå FOH er dei likevel eksplisitte på dette. Der står det:
Det ligger nå i planene at amerikanske ubåter jevnlig vil ha havneligge i Tromsø for mannskapsbytte/hvile og proviantering. Fartøyene det dreier seg om er ikke strategiske ubåter, og bærer følgelig ikke atomvåpen.
Eg må berre innrømme at eg likevel er litt skeptisk.
Eg prøvde å spørre litt meir, for under den kalde krigen, då Noreg hadde same haldninga, vart dettte løyst gjennom «don’t ask, don’t tell». Norske styresmakter sa at dei hadde sagt frå til USA om kva som var rett, og at ein rekna med at amerikanarane aksepterte dette. Men ein spurte ikkje direkte om amerikanske skip som kom til Noreg hadde atomvåpen om bord.
Denne haldninga må vi bort frå. Atomvåpen er framleis ei av dei aller største farane på denne jorda. Framleis er atomvåpenarsenalet så stort at det kan utslette alt liv på jorda fleire gonger. Totalt er det over 15 000 atomstridshovud i verda. USA og Russland har 93% av desse.
| Land | Antal atomvåpen |
| Russland | 7 300 |
| USA | 6 970 |
| Frankrike | 300 |
| Kina | 260 |
| Storbritannia | 215 |
| Pakistan | 130 |
| India | 120 |
| Israel | 80 |
| Nord Korea | >15 |
| Kjelde: http://www.ploughshares.org/world-nuclear-stockpile-report | |
Eg meiner det er viktig at departementet no legg opp til at ein spør amerikanarane direkte før kvart anløp (som må godkjennast av departementet) om det er atomvåpen om bord, og ber om ei forsikring om at det ikkje er det.
I dagens klima burde det vere mogleg å få til
Det er uansvarleg, på grensa til umoralsk å opne Lofoten, Vesterålen og Senja for oljeboring.
Slik vil eg vende orda til spaltist Per Lars Tonstad som i Nordlys hevdar at det er umoralsk å ikkje opne opp for oljeboring mot han. Argumentasjonen til Tonstad heng dessverre ikkje på greip, og han overser glatt det viktigaste moralske argumentet: Vi kan ikkje øydelegge denne kloden for dei som kjem etter oss.
Han bruker som argument at olje og gass er verdas viktigaste handelsvare. Ja det kan godt stemme. Det er likevel ikkje eit argument for å opne opp for meir oljeutvinning. Narkotika og våpen er og store viktige handelsvarar, ingen ville vel finne på å bruke det som argument for at vi skal produsere meir av det?
Tonstad argumenterer for at olje og gass er uunnverleg i industriproduksjon, og til transport. Her skal eg gje han delvis rett. Komplekse hydrokarbonar treng vi i industriproduksjon, men det er eit argument for at det er uansvarleg av oss å pumpe opp all olja no for å brenne ho opp i motorar.
Tonstad skriv at energiforbruket skal doblast i perioden 1990 til 2025. Det kan sikkert vere rett, men det er ingen grunn til at vi skal ta denne veksten med olje og gass når sol, vind og andre kjelder snart er like billige og betydeleg betre for miljøet.
Tonstad skriv at olje og gass er viktig for norsk økonomi. Ja, det er det ingen tvil om. Derfor har ingen seriøst foreslått at vi skal skru av oljeproduksjonen over natta, men at vi no må starte ein langsiktig overgang til anna produksjon. Det gjer vi gjennom å ikkje opne stadig nye olje og gassfelt. Dei siste åra har vist oss at det ikkje er bra for ein nasjon å vere så avhengig av ei næring som Noreg er i dag.
Tonstad hevdar at norsk produksjon er best i klassa når det gjeld utslepp av CO2 i produksjonen av olja. Det er ei sanning med modifikasjonar. Fleire felt på norsk sokkel har høgare utslepp enn oljesandproduksjonen i Canada. Andre felt har låge utslepp. Uansett er det bruken av olja som er hovudproblemet, ikkje produksjonen.
Diskusjonen om å opne opp for oljeboring i nord handlar sjølvsagt om faren for utslepp, faren for fiskebestandane og faren for sjøfuglane. Så er det riktig at norsk oljeindustri og dei som arbeider der er svært dyktige, at det er høge HMS-stadardar og at faren for alvorlege uhell er liten. Faren er likevel til stades. Kanskje kunne det likevel vore rett å akseptert den faren dersom vi skulle produsere noko som gav store inntekter og ikkej påverka miljøet.
Men, det er snakk om å produsere den viktigaste drivaren bak klimaendringane. Forbrenning av olje og gass er den viktigaste grunnen til klimaendringane. Desse endringane blir tydelegare og tydelegare. Konsekvensane blir ikkje størst i Noreg. Konsekvensane blir størst i fattige land. På øystatar som blir oversvømt, for millionar av folk i Bangladesh som må flykte frå stigande havnivå i deltaet, for folk i Afrika som opplever mindre matproduksjon. Alt dette vil føre til store flyktningestraumar, ufred, krig og naud. Mange vil seie at klimaendringane var ein av grunnane til at avlingane svikta i Syria og skapte grunnlaget for den krigen vi ser no. Tenk deg krisa i Syria ganga med ti, eller ganga med 100.
Då spør eg, er det framleis umoralsk å vere mot å opne nye område i Norge for den industrien som leier fram til dette?
Det er ingen tvil om at oljeindustrien har vore ei lykke for Noreg. Dei som arbeider i denne industrien har vore svært viktig i oppbygginga av den norske velferdsstaten. Det har dessverre kosta store offer for dei som jobba i industrien for at vi saman skulle kunne bygge det norske velferdssamfunnet. La oss anerkjenne kor viktig olja har vore for oss, og bruke den rikdomen det har skaffa oss til å omstille oss til nye tider.
Det vil vere eit moralsk val og, trur eg, eit økonomisk lurt val for Noreg.
Olja si tid er snart forbi, la oss ikkje sitte fast i fortida.
Det er kanskje fordi eg samarbeider så godt med Arbeidarpartiet lokalt her i Tromsø at eg av og til blir så forskrekka, forundra og fortvilt over ting Ap gjer på Stortinget. Her i Tromsø skjønner eg som oftast korfor vi blir usamde, men nokre ting som foregår sentralt skjønner eg ganske enkelt ikkje. Den siste tida er det tre ting som for meg ikkje blir anna enn rart.
1. At Ap seier ja til å sende norske soldatar til krigen i Syria utan at vi veit kven vi skal trene, kven dei vi skal trene skal kjempe mot, og utan å føle oss trygge på at dei vi skal trene ikkje i framtida kjem til å slåss mot norske interessar. Eg tenkjer at å sende soldatar i felt, sjølv om det berre er for å trene andre er for alvorleg til at vi kan sende soldatar ut på farlege oppdrag utan å vere trygge på at det dei gjer faktsik på sikt er ein fordel for Noreg, menneskerettane og ei stabil utvikling. Det den norske regjeringa no gjer med støtte frå Ap oppfyller etter mine begrep ikkje det minstemålet som må til for å sende soldatar ut. (John Olav Egeland skriv bra om dette i Dagbladet)
2. Og kanskje heng dette saman med at Ap ikkje ville vere med på å evaluere og lære av den norske krigsinnsatsen i Libya. I etterpåklokskapens klåre lys er det ingen tvil om at den norske krigsinnsatsen ikkje var klok (og eg er ikkje stolt verken av kva eg sjølv eller SV meinte i den saka , den gongen). Noreg var med på å opne døra for ein stor flyktningestraum og ein borgarkrig i Libya. Sjølv om Gadaffi var ein despot er det ikkje mange som vil meine at folk flest i Libya har det betre no. Dessverre liknar den nye innsatsen norske soldatar skal ut på litt på det som skjedde i Libya. Når vi gjer så alvorlege ting som å be norske soldatar drepe eller bli drept er det minste vi kan fore at samfunnet lærer av det som skjedde i ettertid slik at beslutningane kan bli betre neste gong.
3. Krigane og forsvaret må vi betale for. Og vi treng eit norsk forsvar som har fokus på å forsvare Noreg, ikkje på å vere rundt om kring i verda. Det å betale for det norske forsvaret og heile den norske velferdsstaten er akkurat blitt dyrare for alle oss som ikkje har millionformue. Ap har altså gått saman med regjeringspartia om eit skatteforlik som gjev store skattelettar for dei rikaste blant oss. Arbeiderpartiets nye skatteforlik gjev dei som har eit aksjeutbytte på meir enn 7,5 millionar ein skattelette på 115 000 kroner i snitt. Har du ein formue på over 10 millionar får du ein skattelette på 17 300 kroner. Så med mindre vi skal ha dårlegare skolar, dårlegare helsetenester og dårelegare vegar så er det du og eg som må betale ekstra for å kunne gje skattelette til dei rikaste. (Les artikkelen i Klassekampen som tala er henta frå.)
Så der har du det, tre gode grunnar til å stemme SV heller enn Ap neste gong.