Månad: november 2018

Lagt ut

10 tips for behagleg vintersykling

Det er overraskande greitt å sykle heile året – sjølv her i Tromsø.

Eg har sykla vinterstid i Tromsø i rundt 20 år, det er godt for kropp og miljø. Eg tenkte eg skulle dele nokre tips for korleis du kan sykle vinterstid på ein så trygg og behageleg måte som mogleg.

  1. Det aller viktigaste er å sette piggdekk på sykkelen. Det er stor skilnad på piggdekk. Valet er ei avveging mellom rullemotstand og feste. Desto fleire piggar, desto betre feste, men og desto høgare rullemotstand. Høg rullemotstand gjer det litt tyngre å sykle. I Tromsø og andre stader med varierande vinterklima så vil eg anbefale at du vel eit dekk med meir enn 200 piggar (på ein hybridsykkel). Bur du ein stad med stabilt kaldt vinterklima kan du kanskje gå ned på talet piggar. Har du terrengsykkel kan du godt gå enno høgare.Det som er heilt sikkerter at du vil bli overraska over kor godt feste du faktisk får med gode piggdekk på sykkelen. Men uansett er det lurt å sykle litt meir defensivt vinterstid enn det du gjer om sommaren. Spesielt i høgfartssituasjonar ned bakkar og liknande.
  2. Det fører til neste punkt. Bremser og gir. Det aller farlegaste som kan skje dersom du syklar om vinteren er at bremsene frys. Dersom du har råd til ein sykkel med hydrauliske bremser så er mi erfaring at det er det aller beste. Det er nokre rapportar om at hydrauliske bremser kan fryse dersom det blir ordentleg kaldt, kaldare enn minus 20 grader. For dei fleste av oss er ikkje det aktuelt å sykle når det er så kaldt. Dersom du har ein gamal sykkel med slitte kablar til gir og bremser så ville eg bytta kablane og kabelslangane. Slangane kan bli slitt. Det er ikkje så farleg så lenge det er varmegrader, men når det blir kuldegrader aukar det faren for at kablane dine frys fast. Det kan bli litt ubehageleg, anten det betyr at du ikkje får bremsa eller gira, eller om du du ikkje får sykla fordi bremsene er låst og stoppar hjulet. Dersom du har felgbremser er det viktige at det ikkje er is eller snø på felgen som gjer at du får dårlegare bremseeffekt.
  3. Kle deg godt, men ikkje så godt som du trur. Når du syklar produserer du ganske mykje varme. Det er likevel nokre punktar du må ta på alvor. Hender, øyre og føtter. Styrevottar kan vere ein god ide. Styrevottar er ein slags muffer som du monterer på styret. Dei beskytter godt mot kulde og vind. Det finst og mange fine sykkelluer/balaklavaer som passar godt under hjelmen. For hjelm må du jo ha. Det er ofte kaldast på nullføre. Fartsvind og våte klede er ein dårleg kombinasjon. Vasstett bukse er eit must på slikt føre. Eg synst påkledinga er det vanskelegaste. Eg foretrekk å sykle i vanlege klede for å sleppe all skiftinga. Det er ikkje alltid mogleg vinterstid.
  4. Vask sykkelen. Vinteren kan vere utfordrande for drivverket på sykkelen. Kjede og gir utsettes for vatn og salt. Det å ha moglegheit til å skylle vekk skit og salt med jamne mellomrom gjev deg ein sykkel som er betre å sykle på. Men la sykkelen tørke før du tar han ut i kuldegrader!
  5. Beskytt setet ditt! Eit vått og frossent sete er direkte ubehageleg. Det aller beste er jo om du kan sette sykkelen inn ein plass der det er litt varme, men viss ikkje er eit setetrekk ein god ide.
  6. Husk på at du bruker litt lengre tid om vinteren enn om sommaren, spesielt om ikkje vegen er heilt nybrøyta.
  7. Husk at også bilane er ute på glatta og bruker lengre tid på å stoppe om vinteren. Ta omsyn, husk at du som syklist er mest utsett i ein kollisjon mellom sykkel og bil. Vidare, ta omsyn til dei som går. I likheit med bilane vil du trenge litt meir tid til å stoppe, og i kollisjon mellom syklist og fotgjengar er det fotgjengaren som taper.
  8. Dersom det ikkje er tilrettlag med sykkelveg der du skal, og du skal sykle i vegen så sørg for å ta plass. Det eg meiner er at du må sykle så langt ut i vegen at bilane må køyre forbi og ikkje kan snitte deg. Men, slepp bilane forbi når det er trygt å gjere det.
  9. Motvind eller fartsvind blanda med snø eller hagl er direkte ubehagleg for auga. Briller av noko slag er fornuftig. Eg har god erfaring med skjermar laga for langrenn. Dei får eg plass til under hjelmen.
  10. Nyt den kalde klåre lufta, i alle fall i dei periodane det ikkje er så mykje vegstøv.

Har du gode tips for å gjere det enklare og meir komfortabelt å sykle binterstid. Eg vil gjerne høyre om dei.

Lagt ut

Ei framtid for oppdrett i Tromsø?

Oppdrettsnæringa må gjere grunnleggande endringar om den skal ha ei framtid.
Bildet: Oppdrettsanlegg i Villa-gruppen, her i Nesseby kommune.
Foto: Marius Fiskum / www.fototopia.no

Det har blitt litt debatt om oppdrettsnæringa etter at kommunestyret i Tromsø gjorde sitt vedtak om å kun tillate oppdrett i lukka anlegg. Det er bra. Oppdrett er ei stor og viktig næring i Noreg og vi treng ein god debatt om korleis denne næringa kan halde fram med å vere viktig for Tromsø og Noreg framover, men på ein måte som er berekraftig og som gjev industriell utvikling.

La meg slå fast at vi sjølvsagt var klare over at det vedtaket vi gjorde ikkje ville få noko direkte verknad. Men, det må få følgjer for kystsoneplanen til Tromsø.

Kva skal så til for at oppdrettsnæringa skal ha ei framtid, ikkje berre i Tromsø, men langs heile kysten vår. Vi og næringa må løyse fire hovudproblem. 1. Vi må sørge for at næringa ikkje har utslepp av slam og andre stoff. 2. Vi må sørgje for å løyse lusproblema utan å bruke kjemikaliar. 3. Vi må sørgje for fôr som ikkje bidreg til avskoging i Amazonas eller kunne vore brukt direkte som menneskemat. 4. Vi må sørgje for anlegg som reduserer/fjernar rømming og genetisk forureining av villaksstammen.

Dette må vi gjere samstundes som dyrevelferden blir betre i næringa.

Konsekvensar for fjordane og ny teknologi

Eg trur dette lar seg løyse samstundes som vi kan få ei kraftig industriell utvikling i Noreg. Dersom dette ikkje blir løyst meiner eg det er klart at oppdrettsnæringa ikkje kan vekse meir, snarare må vi redusere omfanget. Dersom vi skal få til ei løysning er eg heller ikkje i tvil om at vi må stille strengare krav til næringa. Dei krava må komme frå kommunar, fylka og frå staten, men og frå oss som forbrukarar.

I vedtaket frå kommunestyret i Tromsø er det eit krav om lukka anlegg. Men poenget er ikkje lukking, poenget er å løyse problema. Per i dag ser lukka anlegg ut til å vere den beste løysninga, men dersom andre teknologiar løyser problema så er det sjølvsagt heilt fint.

Ein større industri

Men vi må kunne samle opp slammet etter for og avføring frå fisken. Det er i alle fall tre grunnar til det. 1. Det er eit forureiningsproblem, 2. Det inneheld store mengdar fosfor som er ein begrensa ressurs som vi må gjenvinne, og 3. det kan bli ein viktig råvare i anna produksjon. Det samsvarer med Norsk Industri sitt vegkart for norsk havbruksnæring der dei skriv: «Innen 2030 må oppdrett av laks skje med en teknologi som eliminerer problemene med lakselus, hindrer rømming og tar vare pa verdien av partikulart materiale.»

NBIO (Norsk institutt for bioøkonomi) har rekna ut at vi har eit teoretisk potensiale for å produsere ein terrawatttime energi gjennom biogass frå slammet, altså omtrent ein tredjedel av norsk vindkraft. Dersom veksten i næringa skal fortsette aukar sjølvsagt potensialet. Etter biogassproduksjonen kan slammet brukast som gjødsel anten i landbruket, eller i produksjon av algar eller insekt som fôr til fisken. Det kan vere mange andre bruksområde som vi ikkje kjenner til i dag. Gjennom å tenke sirkulær økonomi i oppdrettsnæringa på denne måten kan vi skape større verdiar enn i dag, og samstundes bli meir bærekraftige og miljøvenlege.

Eg liker å samanlikne med norsk prosessindustri. Dei har klart ei liknande omstilling. Gjennom at det vart stilt miljøkrav har vi fått ein av verdas mest miljøvenlege industriar. Mykje av det som var avfall og forureining før er blitt ressursar i anna industri no.

Trur på oppdrettsnæringa, men dei treng press

Eg har kjempetru på dei som driv i oppdrettsnæringa vil klare det same. Eg har tru på innovasjonskrafta deira, og eg veit at dette ikkje er nye tankar, men ting som næringa jobbar med.

Men eg trur og at næringa går så økonomisk godt med dagens måte å produsere på, at presset for å endre seg må komme utanfrå. Vedtaket i Tromsø kommune er ein del av det presset, og eg trur næringa vil oppleve at om dei ikkje tar desse grepa no vil presset og problemet berre auke.

Så for å svare på spørsmålet i overskrifta. Ja, eg trur oppdrettsnæringa har ei stor framtid i Tromsø og i Noreg, men det krev at næringa gjer ein del grunnleggande endringar. Det vil kanskje redusere profitten på kort sikt, men vil sørge for at næringa vil overleve og blomstre på lang sikt.

 

Lagt ut

Krystallnatt

Denne apellen hadde eg på krystallnattmarkeringa i Tromsø i dag. Det var litt kontroversar på førehand om at det var Palestinakomiteen som tok initiativ til markeringa. Det kan eg skjønne. Men, det vart ei veldig fin og stilfull markering. Du kan lese det iTromsø skriv om saka her.

Krystallnatta

I natt, for 80 år sidan vart 7500 jødiske forretningar øydelagt og 1400 synagoger vart sett i brann. Det var startskotet på eit av dei mest barbariske kapitla i menneska si historie. Går vi her i gatene i Tromsø kan vi sjå snublesteinane med namna på dei 17 jødane og byborgarane våre som vart drepne i konsentrasjonsleirane. For Holocaust var ikkje drapet på seks millionar jødar, men drapet av ein jøde, eit menneske seks millionar gonger.

Det er 80 år sidan. Det burde vore nok med tid til å lære, å ta inn over oss at antisemittismen, jødehatet, frykten for dei framande, dei som er annleis ikkje må få ta styringa. Vi har hatt 80 år på oss på å bli betre menneske, kvar for oss og som samfunn.

Vi står ikkje midt i barbariet no, men

  • I 2012 vart fire jødar skotne i Toulosse. Tre av dei var barn.
  • I 2014 vart fire drepne ved det jødiske museet i Brüssel
  • I 2015 vart igjen fire tatt livet av i ein kosherbutikk i Paris
  • Det er ein auke i angrep på jødar og jødiske institusjonar i heile Europa og i USA
  • Og for 13 dagar sidan gjekk ein mann inn i ein synagoge i Pittsburg og drap 11 menneske.
  • Her i Noreg hadde nynazistane i Nordisk mostandsbevegelse demonstrasjonar i Moss og Fredrikstad i oktober.
  • Pogromar har ei tusenårig historie i Europa. Det er ikkje alle tradisjonar vi skal ta med oss.

Den britiske filosofen Edmund Burke skal ein gong ha sagt: «Alt om skal til for at ondskapen sigrar er at gode menn ser ein annan veg»

Vi kan ikkje sjå bort, anten det gjeld jødar, rohingya, homofile i Tanzania, eller palestinarar. For berre å nemne nokre få grupper som er «dei framande»

Det vi veit frå den store haldningsundersøkinga til Holocaustsenteret i 2012 er at dei om har antisemitiske haldningar også i stor grad er mot innvandring og mot muslimar. Frykten for dei framande er der. Barbariet er framleis mogleg, 80 år etter.

Her i Europa er det skremmande å følgje utviklinga i Ungarn der eit tilnærma autoritært styre gjev George Soros – den rike jøden – skulda for det som går galt. Den rike jøden har vore brukt i propaganda før, med fælsleg resultat.

Vi som er samla her i dag er samla for å minnest. For å minnest det som skjedde for 80 års sidan, men og for å minne kvarandre på at alt som skal til for at det går galt igjen er at gode folk ser bort.

Sjå ikkje bort. Stå saman i kamp mot rasisme og antisemittisme. Bli ikkje skremt av «dei framande»

Lagt ut

Sjukepleiarar i streik

I går var eg glad for å få halde apell på streikemarkeringa til sjukepleiarane i Tromsø. Dei kjemper ein viktig kamp for lik løn for likt arbeid. Du kan lese meir om streikegrunnlaget her. Her kan du lese Nordlys sin reportasje frå markeringa i går. Les og gjerne Lill Sverresdatter Larsen sitt gode blogginnlegg om situasjonen. Larsen er nestleiar i Norsk Sykepleierforbund i Troms.

Foto: Rune Larsen
Dei seks sjukepleiarane som streikar her i Tromsø.

 

 

Dette er omtrent det eg sa i går:

Kjære sjukepleiarar

Hadde dokker fått løn som fortent måtte vi i alle fall dobla lønna, men verda er ikkje rettferdig. Og, i ei urettferdig verd er det kjempeviktig at vi har sterke fagforeingar som kjemper for det som er rett og det som er viktig. Lik løn for likt arbeid, uavhengig om du har NHO eller KS som motpart er eit sjølvsagt krav som har SVs fulle støtte.

På sett og vis kunne eg vore glad for at NHO ikkje vil betale det same som kommunane gjer. I Tromsø å manglar vi nesten 300 sjukepleiarar og vernepleiarar. Kanskje blir rekrutteringa lettare om løna i privat sektor er dårleg? Men det fungerer jo ikkje heilt slik. Realiteten er at den eine fort kan presse det andre ned.

Vi har ei regjering som ønsker å konkurranseutsette og privatisere heilt sentrale velferdstenester. Vi har ei høgreside i Tromsø som ønsker det same. Det skal visstnok bli billigare. Og vi veit at stort sett den einaste måten det kan bli billigare på er gjennom at løn og pensjon blir dårlegare. Derfor er det for SV heilt sentralt at ikkje dårleg løn gjer at meir blir privatisert og konkurranseutsett. Vi vil at dei sentrale velferdstenestene skal utførast av det offentlege – eventuelt i samarbeid med ideelle aktørar

For vi veit at det ikkje blir billigare å privatisere, å sette ut på anbud, å konkurranseutsette. Det ligg kostnader der, kostnader som må dekkast av kommunale budsjett og av arbeidstakarane som får dårlegare arbeidsforhold.

For dersom arbeidsforholda blir dårlegare, så trur eg at pasientane og får det dårlegare.

Streiken dokker er inne i no er ein rettferdig streik. Ein streik for betre løn for sjukepleiarar med lang ansiennitet, for ei betre sjukeløn. Ein viktig streik. Eg er spesielt imponert over dokker som er i streik her i Tromsø. Kurbadet følgjer allereie Spekter sin tariff så her er det ein solidaritetsstreik. I mitt hjarte finst ikkje større heltar enn dei som tar kampen i solidaritet med andre og ikkje for seg sjølv.

Sjukepleiarforbundet vart i årets oppgjør einige med alle andre arbeidsgivarar, men ikkje NHO. Det er viktig at NHO ikkje blir ein stad for arbeidsgjevarar som tilbyr billigare avtaler enn det som er inngått andre stader, på bekostning av de tilsette og bedrifter som ønsker å tilby sjukepleiarar gode vilkår. Ingen skal vinne anbud på sykepleiarane si bekostning.

Vi treng eit samfunn som er innretta for dei mange ikkje for dei få.

Lagt ut

Farlege skolevegar og breie sykkelvegar

Eg må innrømme at eg er overraska over at det er 18 årsgrense på sykkelvegane i Tromsø. Det kan i alle fall verke slik på kommentaren frå Tone Angell Jensen i Nordlys. Ho har valt å oversjå i alle fall to viktige fakta.

Det første er at det er alt for få gode sykkelvegar i Tromsø. Sykkelvegar som inviterer både barn og vaksne til å sykle. Eg skulle ønske at ho hadde rett, at det verkelg var sykkelautostradaer på kryss og tvers av øya, på fastlandet og på Kvaløya. Dessverre er det ikkje slik, men med Tenk Tromsø og sykkelsatsinga vil det bli betre både for vaksne og for ungar. For trygge sykkelvegar, fortau og gangvegar er kanskje det mest sentrale dersom vi vaksne skal tørre sende ungane våre ut i trafikken.

For det andre er trygge skolevegar noko av det aller viktigaste vi jobbar med i Tenk Tromsø. Det har no vore møter mellom alle skolane, FAUa og kommunen for å kartlegge skolevegane og kvar vi skal sette inn tiltak. Gjennom Tenk Tromsø skal vi bruke 300 millionar på trygge skolevegar i Tromsø.

Så kan eg vere samd med Jensen at alt dette sjølvsagt skulle vore gjort for lenge sidan. Alt for lenge har omsynet til buss, sykkel og gange blitt prioritert  etter omsynet til bilane. Det er vi i ferd med å endre.

Vil du få beskjed neste gong eg skriv på denne bloggen?

Skriv inn epostadressa di og trykk abonner