SV har foreslått i kommunestyret at kommunen skal låne ein milliard å bruke dette beløpet til å sette fart på bustadbygginga i Tromsø. Dette må Morskogen ha gløymt i sitt innlegg i Nordlys 27. juni. Eg skal ikkje halde det mot Morskogen at han har fortrengt dei mange gode forslaga SV har hatt i denne kommunestyreperioden. Men, dersom han skal kritisere oss bør han kanskje sjekke litt når hukommelsen er så selektiv?
I 2013 tok SV opp eit forslag om at kommunen skulle bygge bustader i Tromsø. Det gjorde vi fordi marknaden har svikta i Tromsø. Det blir bygd for lite og det blir bygd for dyrt. I Tromsø har husprisane stige mykje meir enn kostnaden ved å bygge eit hus. Nokon skummar fløyten av bustadmarknaden. Dessverre sa kommunestyret og gode Morskogen nei til å gjere noko med dette. SV foreslo at kommunen skulle ta opp eit lån på ein milliard for å bygge bustader som vanlege folk har råd til. Det ville monna i Tromsø.
I staden vel altså byrådet frå Frp, Høgre og Venstre å køpe bustader i dagens marknad. Det vil føre til at prisane i marknaden stig enno meir, slik at færre vil ha råd til eit skikkeleg husvere i Tromsø. Slik går det når ein har ei dogmatisk tru på at marknaden skal ordne opp.
Kommunen låner pengar billigare enn private utbyggarar, kommunen kan selge til kostpris, og kommunen har eit ansvar for at folk har bustad. Dersom kommunen på denne måten engasjerer seg i bustadmarknaden vil fleire kunne få rå til ein plass å bu, samstundes som kommunen får att pengane sine når bustadene blir selt.
Det blir og mindre rom for utbyggarar å profittere på bustadmangelen i byen.
Den einaste risikoen kommunen tar er at bustadene ikkje blir selt. Det reknar vi som lite sannsynleg.
Fordelen er ein sunnare og betre bustadmarknad i Tromsø. Kommunen har eit ansvar for å legge til rette for at folk kan skaffe seg ein plass å bu, om ansvaret ikkje er juridisk er det likevel ingen tvil om at det politiske ansvaret er der. Det ansvaret må vi manne oss opp og ta.
Eg trur ikkje alt blir betre om det blir større. Eg trur det kan vere greitt at system er små nok til at ein kan overskue og styre dei. Kva trur du? Eg trur det er viktig å ta vare på matjorda vår. Er du einig. Og, eg meiner det blir bygd for lite hus i Tromsø.
Ta ein titt då vel
Du kan og abonnere på videobloggane som podcasta anten i itunes eller gjennom RSS-straumen.
Ein podcast basert på dagens videoblogg som du finn her. Du går ikkje glipp av stort anna enn mitt vakre og uttrykksfulle andlet gjennom å lytte heller enn sjå.
Tromsø kommune mangler boliger og alle vi politikere er opptatt av at vi må legge til rette for at det skal bygges nok boliger til å dekke behovet. Det er regulert mange tomter til formålet, og det vil være mulig å bygge mange steder både på øya, fastlandet og Kvaløya.
Det er i dag tomteareal nok i Tromsø til å bygge boliger som folk har råd til. Det handler om politisk vilje. Tromsø SV har gjentatte ganger foreslått at kommunen skal bruke en milliard på å bygge boliger. Det er et mye bedre forslag enn å bygge ned matjorda.
Situasjonen er vanskelig for mange, men vi politikere må holde tunga rett i munnen og ikke få panikk. Arbeiderpartiets forslag om å bygge 3000 nye boliger på den siste matjorda som finnes på Tromsøya, virker lite gjennomtenkt og er et usedvanlig dårlig forslag.
Den forskningsvirksomheten som foregår på Holt er av stor betydning. De driver klimalaboratorium som er viktig for å finne ut hvordan klimaendringene påvirker landbruket i nord, og de driver arbeid med næringsutvikling innen matproduksjon. Det blir altfor lettvint å si at dette bare kan flytte til et annet sted.
I tillegg veit vi at Norge på langt nær er selvforsynt med mat. I en verden med stadige konflikter, klimaendringer som truer matproduksjonen og voksende folketall er det å bygge ned matjorda det samme som å bygge ned norsk sikkerhet. Vi trenger all den matjorda og den matproduksjonen vi har.
Tromsø SV mener vi skal ha en boligpolitikk som tar hensyn både til de behov vi har i dag, men også til framtida. Vi kan ikke sage av den grena vi sitter på. Vi vil verken at markagrensa skal innskrenkes eller at Holt skal legges ut for boligbygging.
Tromsø treng fleire bustader, det er ei offentleg oppgåve og eit offentleg ansvar. Foto: Harald Groven/Flickr
Det blir bygd alt for få hus i Tromsø. Folketalet stig med rundt 1000 personar i året. Det betyr at vi treng mellom 400 og 500 nye bustader av ulik storleik kvart år. Dei siste åra har det blitt bygd rundt 200 i året. Då er det ikkje rart prisane går rakt oppover. Det er i ferd med å bli uråd for folk med normale inntekter å skaffe seg ein OK plass å bu i Tromsø. Slik kan vi ikkje ha det.
Derfor ser vi og at salsprisen stig meir enn byggekostnaden for hus. Gjennomsnittleg kvadratmeterpris i Tromsø er meir enn 27 000 kroner per kvadratmeter. Leiligheiter ligg på ca 33′ medan einebustader er ca 24′ (Kjelde: Norsk Eigedomsmeklarforbund). Byggekostnaden per kvm er i underkant av 30 000. Litt avhengig av byggestandard. I følgje SSB har byggeprisindeksen gått frå 100 i 2000 til 160 i dag. I same periode har salspris indeksen gått frå 100 til 222 i følgje «Eiendomsmeglerbransjens boligprisstatistikk frå mars 2012, side 8». Begge desse er nasjonale tal. I Tromsø steig prisen frå 100 til 214 frå 2000 til 2011.
Eg meiner at vi her kan slå fast at det er ein marknadssvikt. Salsprisen veks meir enn byggeprisen, og det blir samstundes bygd for lite. Det kan ikkje bety anna enn at nokre aktørar i bransjen sit og skummar fløyten av marknaden. Det kan dei gjere fordi det blir bygd for lite og det ikkje er samsvar mellom byggepris og salspris. Eg har ikkje funne gode tal på dette, men magekjensla mi seier meg at det er utviklarane og delvis tomteeigarane som stikk av med gevinsten.
Når det er ein marknadssvikt er det ei openbar rolle for ein offentleg aktør som kommunen, sjølv innan ein marknadsøkonomi som den norske.
Eg har derfor foreslått for årsmøtet i Tromsø SV i morgon saman med andre at SV skal gå inn for at kommunen låner ein milliard og saman med TBBL bygger bustader for folk i Tromsø. Bustadene må byggast nøkternt, og det må opnast for eigeninnsats og dugnadsinnsats for å få ned prisen for folk. Desse bustadene må så kommunen/TBBL selje på vanleg måte til kostpris. Kommunen får tilbake pengane sine, innbyggarane får hus. Risikoen for kommunen ligg i at leiligheitene ikkje blir selt. Det meiner eg er ein akseptabel risiko å ta. Så då synst eg det er trist at byrådet i Nordlys (ikkje på nett) i dag avviser ideen.
For ein milliard kan vi bygge mellom 400 og 500 bustader, avhengig av storleik og anna. Det vil monne i Tromsø.
Denne grafen viser talet på igangsette bustader i Tromsø, kvartalsvis (kjelde SSB):
Rettferd er overskrifta på det neste kapittelet i utkastet til nytt arbeidsprogram for SV. Kapittelet tar for seg den økonomiske politikken, kampen mot fattigdom, pensjon og bustadpolitikk. Svært sentrale område for ein sosialistisk politikk. Velferdsstaten og sysselsetting er handsama i eit seinare kapittel. Eg synst kapittelet på ein god måte får fram ein alternativ fordelingspolitikk og ein del konkrete framlegg, men detaljane då? Og, skatten?
Nestleiar i SV, Audun Lysbakken, legg fram utkastet til Arbeidsprogram Foto: SV
Eg synst det som står om skatt er bra. Vi er tydelege på at det ikkje er noko mål for SV å auke skattane, utan å gå i fella frå forrige valkamp då vi lova å halde skattane på eit bestemt nivå. No gjer programmet det klart at skatt er eit verkemiddel for å nå andre mål i politikken, og at det må vere dette som avgjer skattenivået. VG skriv om det her.
I programutkastet står det:
SV vil ha en aktiv motkonjunkturpolitikk, hvor det offentlige øker sin økonomiske innsats i nedgangstider for å skape sysselsetting og ny vekst. I oppgangstider må staten føre en aktiv politikk for å sikre at det finnes kapasitet i økonomien til viktige investeringer i offentlig sektor. Skattepolitikken er et slikt redskap for å overføre kapasitet. SV vil i den kommende stortingsperioden foreslå videre omlegginger i skattesystemet for å sikre rettferdig fordeling, oppfordre til mer miljøvennlig atferd og aktivt sikre finansiering av velferdsstaten. SV vil derfor i nedgangstider ikke øke skattenivået, men heller øke bruken av oljepenger over offentlige budsjetter. I perioder med velstandsvekst vil SV øke det samlede skattenivået for å sikre satsing på prioriterte velferdsoppgaver som utdanning, helse, eldreomsorg og satsing på offentlig infrastruktur.
Vidare slår programutkastet fast at botnfrådraget skal opp og at alle som tener under snittet i landet skal skjermast mot skatteaukar. Dette gjev god politisk meining. Skatten blir bruktomfordelande, vi får pengar nok til ein god offentleg velferd, og vi set ikkje økonomien i fare.
Eg har i utgangspunktet sans for det som står om at det må vere sterk politisk kontroll med pengepolitikken. Rentenivået er ikkje vitskap, i alle fall ikkje berre vitskap, og det vil alltid vere snakk om å vege ulike forhold mot kvarandre. Då er det politikk og bør utførast av politikarane. Men, korleis dette skal skje. Det må vere ei eller ana sperre mot at renta blir regulert i tråd med meiningsmålingane i staden for økonomien.
Målet om å avskaffe fattigdomen blir nok ein gong slått fast, men i tillegg er det definert kva SV meiner med fattigdom. Det er viktig. Fattigdom er ikkje eit einsarta begrep, men kan nyttast av mange på mange måtar. Eit mål om å avskaffe fattigdomen må kombinerast med ein tydeleg definisjon av fattigdom. Enno er nok definisjonen for open for tolkingar. Vi treng større presisjon. Det som står i forslaget er: «SV mener fattigdom, forstått som det å ha for lite penger til å dekke viktige behov, er mulig å avskaffe». Her trur eg det må bli rett å definere viktige behov. Ein slik definisjon må innehalde bustad, mat, litt ferie, mulegheit til å delta i vanlege fritidsaktivitetar for barn og sjølvsagt klede. Her håper eg det finst gode og presise framlegg.
Eg synst vel og det manglar litt om dei som fell gjennom rett til sjukepengar og arbeidsløysetrygd. Det gjeld spesielt folk som driv eigne bedrifter eller er gründarar. På eit eller anna vis må desse få lov til å vere sjuke og eller mislykkast utan at dei dett ned i fattigdom og sosial stønad. Eg er glad for at programkomiteen går in for at det må bli enklare å kombinere arbeid og trygd.
Bustadpolitikken er ein viktig del av dette kapittelet. Eg synst det som står der er bra, men eg kunne nok ønska meg at vi tydelegare på at dei økonomiske rammene til Husbanken må aukast. Satsinga som ligg inne på ikkje-kommersielle utleigebustader er svært bra. Det er i denne bolken den einaste dissensen i kapittelet kjem.
Eit mindretal i komiteen går inn for at «SV vil foreslå at det skal bli lovlig å bebo hus som
er regulert til boligformål, men som ikke har vært i bruk det siste året.» (VG skriv om det her, medan Sutrekopp ikkje heilt skjønner dette) Eg har stor sans for framlegget, men synst kanskje det går for langt. Respekten for eigedomsretten sit djupt i meg, og er grunnlovsverna. Dette vil vere å gje einskildpersonar rett til å ta seg til rette på annan manns eigedom. Samstundes er det djupt urettferdig og nærmast obskønt at bustadhus står tomme samstundes som folk ikkje har tak over hovudet.
Eg trur ei god løysning på dette ville kunne vere å gje kommunane lov til å tillate at slike vus blir tatt i bruk og at kommunestyret samstundes måtte fastsette ei rimeleg husleige og seie noko om kva stand huset skal vere i. Det vil vere med på å skape politisk debatt om bruken av tomme hus, det ville sette press på huseigarane og ville kunne opne opp tomme hus for bustadløyse på ein ordna og legal måte.
Alt i alt er dette eit godt kapittel som det blir lett å gå inn i ein valkamp med.
Fleire inlegg om forslaget til nytt arbeidsprogram for SV finn du her
