Stikkord: fiskeripolitikk

Categories
Politikk

Kvoter til besvær

Stortinget skal i løpet av våren avgjere korleis utviklinga i norsk fiskerinæring skal bli dei neste åra. Dessverre legg regeringa si kvotemelding opp til at det skal bli ei enno større sentralisering i næringa. Dei som har mest skal få mest.

Kvotemeldinga legg opp til at privatiseringa av fiskeressursane skal halde fram. Den legg opp til at færre personar skal eige meir av fiskeressursane og den legg opp til at mange fiskerisamfunn langs kysten vår framleis vil mangle tilgang på fiskeriressursen.

No må Stortinget manne seg opp og gjere noko med dei problema vi har i fiskerinæringa:

  1. Enorme kostnader for å komme seg inn i næringa for ungdom
  2. Eigarkonsentrasjon i næringa, stadig færre eig stadig meir av retten til å fiske
  3. Alt for mykje av fisken blir levert frossen, noko som betyr at norsk fiskeindustri mistar konkurransefortrinnet med å ligge nær dei store fiskeressursane.

Det er sjølvsagt eit uttal detaljar i kvotemeldinga som skal og må diskuterast, men dei overordna problemstillingane er likevel dei viktigaste å diskutere.

Frå SV si side har vi svara på dei overordna problemstillingane.

  1. Kystflåten leverer i større grad den ferske fisken som industrien etterspør. For å sikre heilårige arbeidsplassar er det derfor naturleg at ein større del av fisken blir fanga av kystflåten. SV meiner derfor at må trålstigen endrast. Det kan anten skje ved at kvoter blir flytta frå trål til kyst, eller ved at den største kystflåten blir flytta opp i trålklassen utan at kvotene følgjer med. I tillegg må ordningar som ferskfiskbonus behaldast og vidareutviklast slik at vi får levert fisk heile året.
  2. Vi må sette eigarskapsbegrensningar også på kystflåten. Ei aktuell grense kan vere at ingen skal ha kontroll med meir enn tre prosent av kvotene innafor kvar gruppe i finnmarksmodellen.
  3. Strukturkvotene må tilbakeførast og ikkje forlengast. Denne tilbakeføringa må skje som uomsettelege rekrutteringskvoter som gjer det enklare for ungdom å komme inn i fiskeria, eller slik at kommunar/regionar kan disponere desse til beste for sine lokalsamfunn.
  4. Ved eventuell framtidig strukturering må avkortinga bli større – opp mot 50%. Det vil verke prisdempande og dei inndratte kvotene kan gå til uomsettelege rekrutteringskvoter.

Over tid vil desse endringane føre til ei kraftig redusering av kapitaljaget i næringa. Det vil styrke lokalsamfuna og gjere det enklare for ungdom å komme inn i næringa utan at vi øydelegg livsgrunnlaget til ei som allereie har investert stort i næringa.

Foto: Foto: Einar Stamnes/Wikimedia Commons

Categories
Økonomi Politikk SV

Vi må utvikle sjarkflåten

Pengane skal betyr meir, og innsatsen til kvar einskild fiskar skal bety mindre. Det meiner eg heilt kort oppsummert er innhaldet i høyringsnotatet frå Per Sandberg om framtida for sjarkflåten. Dette har stor betydning for Tromsø som er Norges viktigaste sjarkkommune, med flest deltakaradgangar av alle kommunane i Noreg.

Kystflåten gjev best kvalitet. La oss halde fram med det. Foto: Einar Stamnes/Wikimedia Commons

Fiskeriminister Sandberg argumenterer i notatet for at vi bør innføre strukturpolitikk i den minste flåten vi har. Det betyr at dei som har tilgang på kapital skal kunne kjøpe andre sine kvoter, slå dei saman og bli større. Dette vil ha mange negative konsekvensar.

Dette meiner eg er dei aller viktigaste:

  1. Skal du vere med i konkurransen om kvoter treng du pengar, pengar får du frå banken, desse pengane må du betale renter for. Det betyr at meir av fiskeressursen går til å brødfø rike bankar og mindre går til fiskarane og lokalsamfunna der dei høyrer heime.
  2. Det er sannsynleg at fiskeressursane blir samla på færre stader. Det betyr at inntekta frå fiskeria kan forsvinne frå fiskevær langs kysten.
  3. Insentivet kan endre seg. Når den samla kvota blir stor, blir det viktigare å få all fisken på land, enn å sørge for å få mest ut av kvart kilo fisk. Kvaliteten kan bli skadelidande. I dag er det den minste flåten som har den beste kvaliteten på fisken. For eksempel i hysefisket, så er 1,8% av hysa skada i den minst strukturerte flåten, medan andelen fisk som har skadar aukar med struktureringsgraden. I den mest strukturerte delen av flåten er heile 11,3% hysa skadd.

Det er sjølvsagt ikkje uventa at FrP vil ta frå dei mange og gje til nokre få, men for SV er dette umogleg å vere med på. Vi vil ha ein politikk for dei mange og ikkje for dei få, også i fiskeria.

Categories
Politikk

Framtida langs kysten – aktivitetsplikt og andre pliktar

Midnattsol, Nordlys og vakre bilde er ikkje nok. Vi må og ha kontroll med ressursane langs kysten vår. Foto: Clemensfranz/Wikimedia Commons
Eg er frå Stamsund. Det er eit fiskevær i Lofoten. Det er og ein av dei plassane langs kysten som har ein fiskeindustri som får fisk frå trålarane til reiarlaget Havfisk. Ein av grunnane til det er at Havfisk har såkalla aktivitetsplikt knytt til trålarane sine. Det betyr at dei får kvoter frå oss alle mot at dei sikrar aktivitet og arbeidsplassar på land. Blant anna i Stamsund.

Når no fiskeriminister Per Sandberg foreslår å fjerne aktivitetsplikta og dei andre pliktene ulike trålarar har hatt som motyting for å få gratis tilgang til folket sin eigedom så kjem det til å få konsekvensar i Stamsund og i andre fiskevær langs kysten vår. I Stortingsmeldinga skriv regjeringa:

«Basert på tall for sysselsetting og vurdering av de enkelte arbeidsmarkedene er det grunn til å anta at de regionale ringvirkningene av en eventuell nedleggelse vil bli størst i Stamsund og Melbu i Nordland.»

Ein av hovudgrunnane til at eg engasjerte meg politisk i si tid og meldte meg inn i SV var torskekrisa på slutten av 80-talet. I Stamsund som så mange andre stader langs kysten merka vi denne krisa på kroppen. Vi gjekk i tog mot fiskeriminister Svein Munkejord og slåss for at fisken som var igjen skulle komme på land i fiskeværa langs kysten og skape verdiar, arbeidsplassar, liv og røre der. No er denne kampen igjen meir enn aktuell. Dersom vi fjernar pliktane til trålarane (mot ei lita avkorting i kvotene) så kan vi ikkje sikre at fisken faktisk vil vere med å skape liv og røre langs kysten. Vi gjev frå oss kontrollen. Og, dersom utviklinga fortsetter er det nok ikkje lenge til desse reiarlaga blir eigd heilt eller delvis av internasjonale gigantar som Unilever eller andre. Presset for størst mogleg forteneste vil skape press på å tillate utanlandsk og billig arbeidskraft. Vi, som bur langs kysten, mistar avkastninga av fisken og fisket. Allereie har mange stader langs kysten mista den retten dei hadde til fisk frå trålarane. No forsvinn dei siste.

Eg trur faktisk ikkje så stygt om Frp og Per Sandberg at eg trur at dette er målet dei har sett seg. Eg trur ikkje dei eigentleg vil denne utviklinga, men det er konsekvensen av politikken om høgreregjeringa får halde fram. Dersom Stamsund og andre fiskevær langs kysten skal ha ei framtid som fiskevær, som noko meir enn kulissar for turistar, så må vi vinne kampen om kontroll med ressursane langs kysten. Det er grunnen til at at SV sitt grunnlovsforslag er så viktig. Vi foreslår at grunnloven skal seie:

«Dei viltlevande marine ressursane er eigd av det nasjonale fellesskapet, og skal bidra til sysselsetjing og busetjing i kystsamfunna. Nærare føresegner om forvaltninga av marine ressursar blir fastsette i lov.»

Dette stortingsvalet som kjem no blir eit avgjerande slag i kampen for dei store ressursane i havet vårt. Skal vi eige og forvalte dei saman, eller skal vi overlate til andre å hente verdien og overskottet av fisken.

Pliktene til trålarane er kanskje ikkje altomfattande viktig, men det er ein del av ei utvikling som går i feil retning. Trålarane fekk i si tid konsesjon og unntak frå deltakarloven fordi dei skulle sørge for aktivitet på land i den tida kystflåten ikkje kunne levere fisk. Dersom denne føresetninga fell bort, fell og grunnlaget for konsesjonane bort. Konsekvensen må bli at kvotane tilfell samfunna langs heile den nordnorske kysten som i dag skulle hatt fordelen av leveringsplikt og aktivitetsplikt.

 

Få ein epost neste gong eg skriv på denne bloggen?

Skriv inn epostadressa di og trykk abonner

Eg har retta nokre skrivefeil etter at dette innlegget vart publisert

Categories
Politikk

Det skal vere folkets hav – sikra i grunnloven

Det er inspirerande å sjå korleis fiskeripolitikken er blitt viktigare i Noreg. Til og med nasjonale media har tatt til å bry seg om korleis ein av dei største ressursane våre blir forvalta. Det gler meg spesielt at SV gjennom Torgeir Knag Fylkesnes har aksla leiartrøya i denne debatten.

Den aller viktgaste debatten handlar om kven som skal få del i dei verdiane som fisken skaper. Skal det vere nokre få kvotebaronar eller skal det komme kystsamfunna og folket langs kysten til gode.

SV har foreslått at det siste skal inn i grunnlova. Den må slå fast at det er kystens folk som skal ha glede av fisken. Vi foreslår at §111 i grunnlova skal lyde:

«Dei viltlevande marine ressursane er eigd av det nasjonale fellesskapet, og skal bidra til sysselsetjing og busetjing i kystsamfunna. Nærare føresegner om forvaltninga av marine ressursar blir fastsette i lov.»

Så er det på sett og vis hyggeleg at Ap kjem halsande etter med sitt eiga forslag på same tema. Det triste er at i Ap sitt forslag har dei bevisst valt å ikkje seie noko om kven som skal tene på ressursane. Det betyr at med Ap sitt grunnlovsforslag vil politikken kunne halde fram som før. Det vil framleis vere slik at eit 20-tals familiar kan kontrollere brorparten av fiskeressursane. Ap sitt framlegg er reint pynting av grunnloven, litt slik skoleelevar teiknar bordar rundt oppgåva når leksa er ferdig.

Det er synd at Ap ikkje kan vere med på å ta eit oppgjer med faren for ei storstilt privatisering av fiskeressursane og vere med på å slå fast at det er kystens folk som skal ha verdien av fisken.

Ver med på å sikre kystfolket sine rettar til fisken, skriv under her.

Vil du få beskjed neste gong eg skriv på denne bloggen?

Skriv inn epostadressa di og trykk abonner

Categories
Politikk

Fiskekvotene forsvinn fra Troms og Finnmark

Fiskeriministeren kan ikkje påstå at han ikkje vart advart. Vi var mange som reagerte då han i sommar oppheva fylkesbindingane på fiskekvotene. No kan dei selgast ut av eit fylke og til eit anna. Heldigvis berre i same landsdel, men kjenn vi ministeren rett er det berre første steg før fullt frislepp.

I går kom denne meldinga hos NRK:

Fiskekvotene er allerede i ferd med å selges ut av Finnmark og Troms – to måneder etter lovendring. Vardø-ordføreren frykter ytterligere fraflytting langs kysten.

Dette er konsekvensen av ein blå fiskeripolitikk. Sandberg snakkar kanskje folkeleg, men bak snakket så arbeider han for dei som allereie har mest. Konsekvensen av denne politikken har vi allereie sett innafor fiske etter sild. Denne grafen frå LU viser utviklinga tydeleg:

sild
Nordnorske fiskarar sine rettar til å fiske sild er blitt kraftig redusert.

Og, kanskje, berre kanskje, er denne nye fiskeripolitikken frå den blå regjeringa grunnen til at Findus ikkje etablerer seg i Finnmark. Til NRK seier direktør Jørn Gunnar Jacobsen:

– Det som gjør at det er risikabelt er at vi er helt avhengig av å produsere et visst antall volum til dagligvare. Vi kan ikke komme i en situasjon der vi ikke kan levere. Kontinuerlig tilgang på råstoff er helt avgjørende for oss.

Eg skjønner godt at Findus er skeptiske til å etablere seg på nytt i Finnmark når alt blir lagt til rette for å flytte råstoffet ut av fylket. Så då blir det kanskje slik direktøren antyder, at fiskeproduksjonen kjem til å skje i Oslo:

– Vi har lengst sesong på torsk i Finnmark, så sånn sett er dét absolutt noe som taler for å flytte dit. Men det er mange måter man kan løse det på. For eksempel har Lerøy etablert foredlingsprosessen sin i Oslo. De henter inn fisken og sender den til hovedstaden, sier han.

 

Vil du få beskjed neste gong eg skriv på denne bloggen?

Skriv inn epostadressa di og trykk abonner