Ottar Brox si siste bok «På vei mot et postindustrielt klassesamfunn» viser at Brox framleis tenkjer klårt og godt om utviklinga i landet. Boka er spennande, og eg anbefaler det til alle som er opptatt av korleis vi utviklar eit samfunn med små skilnader mellom folk.
Den sentrale bodskapen i boka er at dersom folk flest har lett tilgang til sjølvsysselsetting, så forhindrar vi utviklinga av eit klassesamfunn med store skilnader. I norsk samanheng viser Brox til at det at folk lett kunne skaffe seg eit småbruk med eit par kyr, eller hadde tilgang til fiske gjorde at dei sto sterkare i møte med det nye industrisamfunnet. Dei måtte ikkje akseptere kva som helst frå fabrikkeigaren. Dei hadde noko å falle tilbake på. Dette hevdar Brox skil Noreg frå mange andre land. I tillegg gjorde dette at vi ikkje først la ned landbruksøkonomien før vi bygde opp industriøkonomien. Samla sett førte det til ein større økonomisk vekst i Noreg.
Dersom vi aksepterer denne argumentasjonen. Og, eg synst den er god og sterk, så er neste spørsmål korleis vi kan halde fram med å bruke denne mekanismen i dag, utan å trur at vi skal tilbake til småbruket. For, som Brox skriv:
«Det er ikke mulig å skaffe seg billig arbeidskraft i et høgkostland uten å samtidig skaffe seg fattige familier»
Det er derfor sentralt for ei utvikling utan store skilnader at vi ikkje har billig arbeidskraft i landet vårt. Brox skriv litt om korleis vi skal få til dette, men det er den minst utvikla og kanskje den svakaste delen av boka. Han peiker på at vi er i ferd med å bygge opp ein ny underklasse i byane. Mange, kanskje eit fleirtal av desse er innvandrarar av ulikt slag. Nordmenn vil ikkje lenger skrubbe gryter og gjere alle dei tinga som må til for at samfunnet skal gå rundt. Korleis gjev vi dei som er i den lågtlønte tenesteytarklassa maktmiddel til å gjere situasjonen sin betre? Kan vi bruke same strategien på nytt, altså sørgje for at det finst alternativ til lågt betalte tenesteytingsjobbar i byane?
Det som openbart er viktig er å få sagt opp eller endra EØS-avtalen slik at vi kan redusere arbeidsinnvandringa til Noreg. Det vil gjere at vi ikkje får eit stadig påfyll av folk som vil jobbe for låge løner.
Delingsøkonomien, ein del av problemet eller løysninga?
Eg synst Brox for lett avfeier delingsøkonomien som ein del av løysninga for framtida. Det er openbart at delingsøkonomien som Über berre er ein måte å erstatte drosjesjåførar med billigare arbeidskraft, men andre delar av delingsøkonomien treng ikkje fugere på same måte som Über. Det som kjenneteikna den småbrukarøkonomien som Brox skildrar er at jord var billig i Noreg, det gjorde at småbrukarøkonomien var tilgjengeleg for dei fleste i Noreg. Går det an å tenke seg at delingsøkonomien kan fungere delvis på same viset. At den økonomien gjer tilgjengeleg kapital, i form av verkty, tomme hus eller anna på ein måte som gjer at folk kan sjølvsysselsette seg.
Eg meiner at verken det eine eller andre resultatet er openbart, og vil bli kraftig påverka av korleis vi vel å regulere delingsøkonomien framover.
Bustadprisane i norske byar er etterkvart blitt så høge, at det krevst ei heil lønning berre for å betale huslånet. Det betyr at om vi legg til rette for at byane ikkje skal vekse meir, og at bygdene kan halde oppe folketalet så gjer vi og noko med fordelinga. Derfor vil framleis fiskeripolitikken, distriktspolitikken og landbrukspolitikken vere ein viktig del av jobben for å bygge eit Noreg med små skilnader mellom folk.
