John Karlsen frå Frp er ikkje lite frekk når han etter åtte år der Frp har anten styrt finansdepartementet og samferdselsdepartementet eller vedtatt budsjett saman med regjeringa, i eit innlegg prøver å gje dei raud-grøne parti ansvaret for dårlege fylkesvegar. Makan til ansvarsfråskriving skal ein leite lenge etter.
Eg skal ikkje snakke for dei andre raud-grøne partia, men for SV. SV har satsa på bruksvegane våre i forslag i nasjonal transportplan, ikkje på prestisjetunge motorvegar. Derfor ligg det inne i vårt forslag ein milliard meir til fylkesvegane årleg enn det regjeringa la opp til, samla 12 milliardar. Det er mest til fylkesvegane av alle partia. Grunnen til at SV kan prioritere slik er at vi går mot mange av dei store motorvegutbyggingane rundt dei store byane.
Ein typisk fylkesveg, utsnitt på vegen til Grøtfjord og Tromsvik
I samband med behandlinga av Nasjonal transportplan fremma SV dette forslaget:
«Stortinget ber regjeringen om å prioritere veivedlikeholdet innenfor veisektoren, slik at etterslepet på vedlikehold på riks- og fylkesveier er fjernet innen planperiodens utløp»
Det var berre Raudt og MdG som støtta dette forslaget frå SV
Eg las gjennom Frp sine merknader til transportplanen. Eg klarte ikkje å finne forslag om meir pengar til fylkesvegane, men eg kan ha oversett det. Eg fann derimot dette frå Frp der dei overlèt ansvaret til fylkeskommunane:
«Disse medlemmer forventer at fylkeskommunene følger opp sitt ansvar som veieier og sørger for tilstrekkelig vedlikehold av eget veinett.»
Men utan at fylka får meir pengar er ikkje det mogleg, i alle fall ikkje om vi også i framtida skal ha gode skolar og gode kollektivtilbod.
Kanskje synst du eg burde skrive meir om andre ting enn kommunestyret i Tromsø på denne bloggen? Eg er i så fall litt samd med deg i det, men det er no Tromsø og tromsøpolitikken eg er mest opptatt av, så då blir det jo slik. Uansett er det klart for eit nytt kommunestyremøte.
Det førre kommunestyremøtet vart avlyst pga av coronasituasjonen så mange av sakene som skal opp denne gongen har eg omtalt i eit tidlegare innlegg som du finn her. Men nok innleiing la oss gå over til sakene som skal opp. Du finn forresten heile sakslista og lenke til saksframlegga nedst i dette innlegget.
Atomubåtar
Eg tenkjer at den største faren knytt til anløp av atomubåtar er terror av ulikt slag, men vi veit og at vedlikehald er forbunden med større risiko. Det som uansett er heilt sikkert er at kommunen ikkje er klar til å handtere eit uhell, ulykke eller anna hending med eit reaktordrevet fartøy. Det har kommunedirektøren bekrefta både overfor formannskapet og i media. Eg meiner derfor det er fullstendig uforsvarleg av forsvaret å tillate anløp av reaktordrivne fartøy før det som eit absolutt minimum er på plass.
I tillegg meiner eg at det er feil å tru at anløp av reaktordrivne fartøy i Tromsø aukar norsk tryggleik. Tvert i mot meiner eg at det fører til auka spenning mellom Russland og NATO. Eg trur på ingen måte at vi står ved inngangen til ein krig, men auka spenning aukar og faren for uhell. Det må vi ta med oss.
Eg tenkjer kommunestyret i denne saka bør som eit minimum gjere to ting. Det første er at vi må få ei avklaring frå justisdepartementet på hamneloven. I hamneloven §27 loven står det: «Plikten [til å ta mot fartøy] gjelder ikke dersom mottak av fartøyet kan innebære en risiko for miljøet eller for sikkerheten.»
Ei naturleg lesing av dette må jo vere at kommunen gjennom Tromsø Havn kan nekte å at mot reaktordrivne fartøy. Dessverre er ikkje Samferdselsdepartementet som fagdepartement samd i dette. Det må derfor avklarast av lovavdelinga i Justis.
Det andre er at det uansett må vere uaktuelt å motta reaktordrivne fartøy til Grøtsund før beredskapsplanverket er behandla i kommunestyret og vi er sikre på at vi er rusta for eit uhell. Det er vi ikkje no. Den nøyaktige ordlyden i det vi bør vedta må vi diskutere fram mot kommunestyremøtet.
Vi har store utfordringar med fastlegeordninga i Tromsø. Vi slit med å rekruttere folk, vi slit med å få nok legar til legevakta og arbeidsbelastninga for mange fastlegar er så høg at det er problematisk. Administrasjonen skriv i sitt saksframlegg:
Det er en samlet oppfatning fra både fastlegene og kommunen at dersom ikke tiltak iverksettes raskt, vil det være stor risiko for at fastleger sier opp sine avtaler. Det vil også skape store utfordringer med å få besatt hjemler eller skaffe vikarer, og vil føre til at fastlegetjenesten og den akuttmedisinske beredskap v/Legevakten ikke klarer å opprettholde forsvarlig tilbud for Tromsø kommunes befolkning innen utgangen av 2021.
Konsekvensane dersom vi skulle velje å ikkje gjere noko er ganske alvorlege. Igjen for å sitere saksframlegget:
Dersom kommunen velger å ikke gjennomføre tiltak rettet mot fastlegene nå, vil situasjonen forverres ytterligere allerede i 2021. Det vil føre til ytterligere rekrutteringssvikt, og flukt fra fastlegestillinger med ubesatte hjemler som konsekvens. Det er sannsynlig at flere fastleger kommer til å bli sykemeldte eller slutte, og det vil bli enda vanskeligere å rekruttere eller skaffe vikarer. Legevakta har allerede ukentlige problemer med å få dekt vaktene. Disse utfordringene vil bli enda hyppigere og det er sannsynlig at det vil resultere i at det vil være dager uten lege på legevakt/akuttmedisinsk beredskap. Kommunen vil fremover i større grad måtte leie inn fra vikarbyråer, hvilket også er vanskelig, betydelig dyrere og kan medføre en tjeneste med dårligere kvalitet. Kommunen vil ikke lykkes med satsningen på tidlig innsats, selvstendighet og egenmestring.
På denne bakgrunnen har administrasjonen lagt fram forslag på fem tiltakspakker for å avhjelpe situasjonen. Tiltaka går på mange ting, men det viktigaste er kanskje rekruttering av fleire fastlegar og dermed lågare arbeidsbelastning samt tilskott for å behalde dei eksisterande legane. Samla kostar dette kommunen ca 100 millionar fordelt på fire år.
Det er mykje pengar i den situasjonen kommunen er. Det er og problematisk at kommunen må inn å subsidiere det som i utgangspunktet er ei statleg ordning. I dag må over 80% av kommunane inn med ulike ordningar for å sikre tilgang på fastlegar. Det betyr og at det blir ein slags konkurranse mellom kommunane, noko som aukar kostnaden for alle.
Uansett, eg trur ikkje vi har noko val, men vil gå inn for denne ordninga.
Mange private forslag
Det er heile seks private forslag i dette kommunestyremøtet. Tre av dei skulle eigentleg opp førre gong. Det er eitt forslag frå Arbeidarpartiet om hendinga på Utøya og regjeringskvartalet den 22. juli. Dei foreslår mellom anna ein minnestad i Tromsø og at 22. juli-hendinga må inn i skolane i samband med fagfornyinga som foregår. Eg synst det er gode forslag og vil støtet dei. Terrorhendingane den 22. juli var eit høgreekstremt angrep på den norske staten og på Arbeidarpartiet og ei av dei mest alvorlege hendingane i Noreg etter krigen. Det må vi minnast og ta på alvor. Det kan skje igjen om vi ikkje er på vakt.
Barbara Vögele i MdG foreslår eit forsøk med å gjere Skippergata bilfri i sommarferien. Eg liker dette forslaget. Eg har lenge tenkt at det hadde vore fantastisk å kunne redusere til to felt gjennom Skippergata og kunne utvide Jaklins plass og få litt meir liv i det som er ei ganske fin gate. Eg tenkjer at det aller meste av den trafikken som i dag går gjennom Skippergata anten kan gå inn i tunellen i Hansjordnesbukta eller opp Elevgata også over Storgatbakken.
Jarle Heitmann i Ap har eit forslag som heiter: «Tiltak mot hat og trusler rettet mot folkevalgte» Forslaget viser til at 4 av 10 folkevalde har blitt utsatt for hatfulle ytringar eller truslar. Dette er ei utforsdring for demokratiet. Vi veit og at kvinner i større grad blir utsatt for slike ting. Det er eit problem for å sikre at alle kan delta i lokalpolitikken.
Trollvassbu
Dokker har heilt sikkert sett diskusjonen om Trollvassbu i media. Eg skal ikkje ta stilling til kven som har rett av Turlaget og grunneigaren i saka som er for retten no. Men eg meiner at Trollvassbu er viktig for folk i Tromsø og vi må sørge for at bua framleis skal vere tilgjengeleg. Derfor meiner eg at kommunen må inn å ekspropriere tomta slik at den vil vere tilgjengeleg for skolar og alle andre.
Fleire saker
Det er fleire andre ganske store saker i kommunestyremøtet. Men denne bloggposten er blitt lang nok. Lurer du på noko eller har innspel til saken eg har sagt noko om eller dei andre kom med dei.
I går fekk eg endeleg lese forsvarsdepartementet sin oppdaterte risiko- og sårbarheitsanalyse av anløp av reaktordrevne fartøy til Grøtsund hamn i Tromsø. Etter å ha lest denne er eg enno meir sikker på at det var feil at Tromsø aksepterte anløp av atomubåtar. I kommunestyret i oktober 2020 var det berre SV, R og MdG som stemte mot å akseptere anløp av reaktordrevne fartøy til Grøtsund.
Kva viser så den nye analysen. Den viser at eit uhell, ulykke, terroraksjon eller liknande med ein atomubåt på Grøtsund vil ha store konsekvensar for Tromsø. Så er det sjølvsagt små sjansar for at det skal skje ei ulykke, men konsekvensane er store om det skulle skje.
Dette kartet viser spreiinga til luft i tromsøområdet:
Ved konsentrasjonar over 1000 becquerel (det lysegrønne på kartet) så må alle barn og gravide ta jodtablettar og det blir forbod mot handel med matvarer, fabrikkar ol. må beskyttast i ein akuttfase.
Dersom vi zoomer ut frå sjølve tromsøområdet så viser denne figuren område der det kan måtet gjerast tiltak:
Spreiing til luft vil forsvinne når utsleppa stopper. Den langsiktige verknaden får vi ved deponering til jord. Denne figuren viser området for tiltak ved deponering av radioaktive isotopar:
Raud sone omfattar store delar av Tromsøya. Der kan det bli behov for tiltaka i punkt b oppafor her. I heile gul sone kan det bli aktuelt med begrensingar i bruk av leikeplassar og parkar.
I raporten står det at det er vanskeleg å gje sikre tal for opptak i fisk og skadeverknader i havet, men at fleire fiskeplassar, fiskemottak og gyteplassar vil kunne bli påverka. I følgje rapporten kan det forekomme konsentrasjonar på over 10 000 becquerel heilt mot Arnøya. Så kan vi jo berre forestille oss korleis det blir å selje norsk sjømat i den internasjonale marknaden etter ei slik ulykke.
Det er ingen tvil om at ei ulykke med ein atomubåt på Grøtsund vil få store konsekvensar. Så må vi sjølvsagt huske på at sjansen for at noko galt skal skje er veldig liten. Eg meiner likevel at dette er ein unødig risiko å ta. Og det er før vi tar til å diskutere kva dette betyr for Tromsø i tilfelle krig eller krise mellom NATO og Russland. Deter openbart at dette gjer Tromsø til eit viktigare mål for Russland.
Det er tett mellom kommunestyremøta for tid. På grunn av vinterferie og påske vart det to kommunestyremøter i mars. Det er kanskje grunnen til ei ganske kort saksliste utan saker med mykje dynamitt i seg – kanskje med eit unntak.
Unntaket er Varden burettslag sitt prosjekt om å bygge to høge blokker på 16 og 12 etasjer. Åsne Høgetveit skreiv eit godt innlegg om det som du mellom anna finn på Tromsø SV sine nettsider. Eg tillet meg å sitere litt frå det innlegget:
Ein viktig kvalitet i denne delen av byen er nett at plassen er nytta godt, og at det er kort veg til natur der byen kjennes fjern. Med to høge blokker tett opp mot markagrensa og konstant i synsfeltet vil ein ikkje lenger kunne få den kjensla.
Sjølv om det berre var SV som stemte mot reguleringsplanen i byutviklingsutvalet i tråd med det administrasjonen foreslo, er det mykje som tyder på at planen ikkje kjem til å bli vedtatt i kommunestyret. I byutviklingsutvalet gjekk Ap, Sp, H og V saman om eit slags kompromissforslag. Dei foreslår å sende planen tilbake til administrasjonen med oppgåva å redusere bygga med 2 og 4 etasjar. Det er sjølvsagt betre enn å bygge slik det er no, men det blir framleis to ruvande høghus som skyggelegg områda rundt seg også med forslaget frå sentrumspartia.
Eg tenkjer at det kan vere rett å bygge meir i dette området, men då må storleiken ned på eit nivå der husa ikkje dominerer området totalt og ikkje skyggelegg området rundt.
Eit privat forslag er omtrent like private som statsministeren si 60 års feiring. Det er måten vi omtaler forslag som kjem direkte frå kommunestyrerepresentantar og ikkje er utgreidd av administrasjonen. I dette kommunestyremøtet er det tre slike forslag.
Det forslaget som har fått mest omtale er framlegget om å flytte fangstmonumentet frå Stortorget. Eg tenkjer at det kan vere ein god ide å skape meir plass på Stortorget for andre aktivitetar, men det føreset at vi finn ei minst like god plassering for monumentet som det det har i dag. I formannskapet vedtok vi derfor at utgrweiinga av denne flyttinga skal skje i samarbeid med dei som i si tid tok initiativ til monumentet. Vi må huske på at dette monumentet og er eit minnesmerke over dei mange som omkom i Ishavet.
SVs Abdalla Ali Mohammed har eit forslg om å få utgreidd eit internasjonalt hus i Tromsø. Forslaget har fått tilslutning frå inkluderingsutvalet og formåket er å bidra til integrering i Tromsø. Eg meiner det er ein god ide å få ei utgreiings om dette.
Det tredje forslaget handlar om å få til betre samhandling mellom kommunen og Universitetet.
Innbyggarinitiativ
Dersom 300 innbyggarar i kommunen skriv under på eit forslag så kjem det til kommunestyret til behandling. I dette kommunestyret har vi ei slik sak. Saka er veldig enkel. Den er ganske enkelt: «Forespørsel om krisepakke til Alfheim Svømmehall for å gjenopprette drift.».
Per no er det ikkje økonomi i kommunen til noko slikt, men det blir jobba med at Tromsøbadet skal ta over Alfheim og forhåpentlegvis blir det vatn i bassenget der i framtida.
Heile sakslista
Dei andre sakene trur eg du får spørje om dersom du lurer på noko. Her er heile sakslista.
Det var 623 færre sysselsette med bustad i Tromsø ved utgangen av 2020 enn ved utgangen av 2019 i følgje Statistisk sentralbyrå. Dersom vi ser på talet på sysselsette med arbeidsstad i Tromsø så er nedgangen på heile 978. SSB melder og at det er i Troms og Finnmark nedgangen i sysselsetting har vore størst i heile landet. I dagens iTromsø er NHOs Målfrid Baik ute og advarer og er bekymra for ytterlegare nedgang i sysselsettinga framover.Den bekymringa er det verd å ta på alvor
Dette vil bli ei stor utfordring for oss alle framover. Vi kan ikkje berre gå ut frå at alle desse arbeidsplassane dukkar opp igjen på magisk vis så snart pandemien er over. Det vil krevje hardt arbeid frå oss alle. Frå det offentlege verkemiddelapparatet, frå dei som skal etablere/reetablere bedrifter og frå bedrifter som skal ekspandere.
Eg er sjølvsagt innstilt på at kommunen skal gjere det vi kan for å legge til rette for arbeidsplassar, men det er staten som har dei store og sterke verkemidla. Det er dei som må stille opp med kapital og støtte om det verkeleg skal monne. Så håper eg at vi og kan bruke denne krisa til å legge til rette for eit næringsliv som tar klima og miljøutfordringane på alvor. SV sin plan for det grønne skiftet som verkeleg vil monne for klimaet og skape gode og lønsame arbeidsplassar finn du her.
Dersom vi dykkar litt ned i tromsøtala ser vi ikkje overraskande at det er innafor overnatting og servering at nedgangen i sysselsetting er størst. Der har talet på sysselsatte gått frå 2075 til 1673. Det er 402 personar som har mista inntekta si. Også innanfor transport og lager er det ein tydeleg nedgang i sysselsettinga. Varehandel er ei stor næring i Tromsø, men det er omtrent på status quo. Endringa der er frå 4993 til 4957 personar. Nedgangen i heiltidsstillingar er litt mindre. Også innafor forretningsmessig tenesteyting er det ein nedgang i sysselsette.
Foretningsmessig tenesteyting er bedrifter som sel tenester til andre bedrifter. Det kan vere bemanningsbyrå, vektertenester, men også revisjon, rekneskap, konsulentselskap, arkitektar og liknande.
Byggebransjen derimot ser vi har ein bitteliten vekst. Dei har gått frå 3100 til 3117 sysselsette med bustad i Tromsø. Men tel vi med dei som jobbar i Tromsø, men bur andre stader så er sysselsettinga gått ned.
Størst oppgang er det innafor helse og sosialtenester. Der er det 68 fleire som jobbar, men det er faktisk ein ørliten nedgang i 100% stillinger. Det er også ein liten vekst innafor undervisning og Off.adm., forsvar, sosialforsikring.
Denne grafen viser utviklinga i sysselsettinga for folk med bustad i Tromsø.
Og denne viser utviklinga i sysselsettinga for folk med arbeidsstad i Tromsø
I dag har Tromsø kommune lagt fram rekneskapen for 2020. Det viser eit overskott (netto driftsresultat) på 113 millionar. Det er 269 millionar betre enn i 2019. Det betyr at vi klarer å dekke tidlegare års underskott og kan sette av sju millionar på disposisjonsfondet.
Det aller viktigaste talet er likevel dette. Sjølve drifta i Tromsø kommune er 72 millionar betre enn i 2019. Dette kjem av steinhardt arbeid frå alle tilsette i kommunen. Det er jobba veldig godt i pleie og omsorg, i skole og barnehage og i administrasjonen. Utan innsatsen frå dei tilsette i kommunen ville ikkje dette vore mogleg.
Dette betyr ikkje at Tromsø kommune er på den grønne grein. Det er framleis store utfordringar i kommunen. Vi må klare store investeringar i omsorgsbustader og skole i åra framover. Det blir ikkje enkelt. Men dette resultatet viser at kommunen er på rett veg, sjølv om det framleis er mange store oppoverbakkar. Dei oppoverbakkane må vi gå saman – heile tromsøsamfunnet.
Denne grafen viser at det går mykje opp og ned med resultatet frå kommunen.
Det er problematisk i seg sjølv. Det er ein fare for at vi overreagerer både på overskott og underskott. Det er lett å avblåse ei krise og bruke for mykje pengar etter eit overskott, men det er nesten eit større problem at vi overreagerer på underskott og gjer større kutt enn det som er naudsynt.
Det er viktig å huske på at mykje av overskottet i 2020 var eingongsinntekter. I 2020 hadde vi 44 millionar mindre i pensjonskostnader enn budsjettert. Det er summar som kommunestyret har liten innflytelse på. Det heng saman med utviklinga i kapitalmarknadane og alderssamansettinga av arbeidsstokken. I tillegg hadde vi betalt for mykje i avdrag tidlegare år som vi kunne rekneskapsføre inn i år. Desse 90 millionane kan vi ikkje rekne inn til neste år.
Det som er viktig er at sjølve drifta er 72 millionar betre enn i 2019. Men det er ikkje nok. Denne driftsforbetringa åleine ville ikkje gjeve oss overskott i 2020 og sannsynlegvis heller ikkje i år. Det betyr at vi framleis må forbetre drifta om vi skal få ei langsiktig sunn økonomi. Det vil framleis bli tøffe tak i Tromsø kommune, men vi har hovudet over vatnet og vi kan ta til å svømme mot fast grunn.
