Denne saka frå NRK er skremmande lesing. Forskjellane mellom folk i Noreg aukar. Dei rikaste blir rikare og får ein større andel av formuen i landet.
I det utvalet som er med i denne undersøkinga så er det berre USA og Sverige (sic!) som har større forskjellar mellom folk enn Noreg.
Rapporten som NRK si sak viser til viser at til tross for at forskjellane i inntekter mellom folk er liten i Noreg (samanlikna med andre land) så er forskjellen i formue enorm.
Perspektivmeldinga viser og at dei rikaste får ein stadig større del av formuen i landet. Små forskjellar er viktig for eit land. Det skaper tillit mellom folk, og mellom folk og dei demokratiske institusjonane. Den tilliten er det uhyre viktig å ta vare på. For tilliten er ein viktig del av den norske beredskapen.
Derfor er det så viktig å behalde formuesskatten og vurdere å innføre ei arveavgift for dei aller største formuane. Det vil sikre at alle bidrar til fellesskapen og at vi har råd til å oppretthalde og utvikle velferden i landet vårt. SV vil ha ein skattepolitikk som gjev mindre skatt for dei låge inntektene, men høgare skatt for dei største formuane og dei aller høgaste inntektene.
Det er mange gode grunnar til å vere bekymra for tida. Vi har Putin på den eine sida, og Trump på den andre, og folkeretten som er ein basis for norsk tryggleik blir undergravd.
Det er rart med det, dei fleste meiner sånn omtrent det dei seier, og det gjeld nok for Trump og. Derfor må vi ta på alvor det Trump seier. Til og med når han ikkje vil garantere at han ikkje vil bruke våpenmakt for å ta Grønland.
Med Trump sine vanvitige utsegn på den eine sida og oligarkane eller «the techbros» si overtaking av den amerikanske staten så er i alle fall ein ting sikkert. Vi kan ikkje basere oss på USA i åra framover. Vi kan heller ikkje basere oss på at dette er noko som går over ved neste presidentval i USA. Vi har ingen garanti for at ikkje ein trumpklone vinn valet i USA om fire år.
River ned den amerikanske staten
Trump har gjeve Elon Musk myndigheit til å rive ned den amerikanske staten. Angrepet på USAid har fått størst merksemd i Noreg, men det same skjer mange stadar. Musk har mellom anna fått tilgang til store delar av betalingssystemet i det amerikanske finansdepartementet, og viktige institusjonar er under åtak. Spesielt er Trump og Musks angrep på kontrollinstitusjonane i staten og oppheving av forbodet for amerikanske selskap til å bedrive korrupsjon i andre land, ei utfordring for oss alle.
USA er ikkje til å stole på lenger. Trump sitt ønske om å overta Gaza, Panama, Canada og Grønland er ikkje berre vanvitig i seg sjølv, men får konsekvensar på mange område.
Måten Trump og USA snakkar om å overta andre landområde på undergrev internasjonal rett og gjev andre land «lov» til og å fremme territorielle krav. Trump underbygger med andre ord Putin sitt krav om å få Ukraina, eller Kina sitt krav om å få Taiwan. Gudane må vite kva anna som sprett fram når denne ormekrukka først er opna.
For eit lite land som Noreg er dette skummelt. I ei omskifteleg verd har respekten for folkeretten vore noko av det som har gjeve Noreg og andre små land tryggleik. Den tryggleiken er i ferd med å forsvinne. Folkeretten har aldri vore absolutt, og mektige land har alltid hatt større spelerom enn små land, men likevel har folkeretten vore med på å gje oss tryggleik. Den tryggleiken er ikkje borte, men er blitt svekka. USA og Trump sine utsegner har gjort Noreg meir utrygt.
Så korleis skal vi i Noreg ta vare på vår eiga tryggleik framover?
Det første er at vi må basere den militære tryggleiken vår først og fremst på det nordiske samarbeidet. Det at vi no bygg nordiske strukturar innafor ramma av Nato er viktig. Men vi må sikre oss at desse strukturane kan operere uavhengig av USA. For tryggleiksgarantien frå USA vil vere heilt avhengig av dagshumøret til Trump. Eit sterkt norsk forsvar i ein nordisk samanheng betyr og at vi må sikre lågspenninga i nordområda. Då er det feil å tillate amerikanske baser på norsk jord slik regjeringa har gjort. Ekstra ille er det når personalet på desse basane er unntatt norsk lov når det er tenestlege behov. Det undergrev norsk suverenitet og det undergrev lågspenninga i nordområda. Ei vidare militarisering av nordområda, for eksempel Svalbard vil gjere oss mindre trygge i ein potensiell stormaktskonflikt og gje den imperialistiske høgresida i Russland vatn på mølla.
Så er det å hevde norsk suverenitet i Norskehavet og Barentshavet ei prioritert oppgåve. Då blir det for dumt å sende ein av dei norske fregattane til Stillehavet i nesten eit år til den nette kostnaden av 300 millionar. Det er pengar som kunne vore betre brukt på å trygge Noreg, og vi treng den fregatten for å vere sikre på at vi kan trygge norsk suverenitet i norske havområde.
Men kanskje er det aller viktigaste å faktisk stå opp for folkeretten når den er truga. Då blir det underleg at Noreg er såpass taus overfor USA og Trump sine mange utspel. Tida er inne for å jobbe for å styrke folkeretten. Ein måte å gjere dette på er at Noreg faktisk sluttar seg til det internasjonale forbodet mot å bruke atomvåpen. Det løyser ikkje umiddelbart problemet med atomvåpen, men over tid vil slike forbod bidra til å styrke folkeretten og arbeidet for fred og tryggleik for alle. Ein annan viktig del av dette er å verne dei internasjonale domstolane. Trump sitt åtak på den Internasjonale straffedomstolen (ICC) er eit typisk eksempel på dette. For Noreg er det avgjerande at vi stiller oss bak domstolen og er tydeleg på at arrestordrane frå domstolen vil bli følgt.
Noreg må manne seg opp til å stå vakt om folkeretten. Trumpkviskring kan ikkje vere svaret i den internasjonale situasjonen vi er no.
Av Pål Julius Skogholt, førstekandidat for SV i Troms ved stortingsvalet
Noko av det verste i eit samfunn er barn som veks opp i fattige familiar. Derfor har SV prioritert barn i alle budsjettforhandlingane med regjeringa i denne perioden. Og, heldigvis viser tala at det hjelper.
SSB skriv på sine nettsider:
«For tredje år på rad ble både andel og antall barn i husholdninger med vedvarende lavinntekt redusert. Andelen i 2021-2023 var 0,7 prosentpoeng lavere enn i 2020-2022, noe som betyr 6 400 færre barn i vedvarende lavinntekt. Siden toppunktet i 2018-2020 har antallet barn i vedvarende lavinntekt falt med over 19 000, en reduksjon på 1,8 prosentpoeng. Ikke siden 2015 har antallet vært under 100 000 og sist vi så andeler under 10 prosent var i 2014.»
I denne perioden har SV prioritert å auke barnetrygda. Derfor skriv og SSB i artikkelen at auka barnetrygd er ein av grunnane til at barn i familiar med vedvarande låginntekst har gått ned. Barnetrygda har auka med 11000 kroner for barn over 6 år.
Vi er glade for at fattigdomstala endeleg går riktig veg. Dette er i kjernen av det som er SVs politiske arbeid, nettopp å redusere forskjellane blant folk. Under Erna Solberg økte talet på barn som vaks opp i fattigdom. SV har gjennom å prioritere våre krav i budsjettforhandlingar med regjeringa, fått rydda opp etter Solberg.
Barnetrygda er ikkje den einaste forbetringa for barnefamiliar i perioden. SV har kjempa fram gratis halvdagsplass for 1.-3. klasse og har saman med regjeirnga redusert prisane i barnehagen med 2000 kroner. Samla gjev dette eit betydeleg løft for barnefamiliane i Noreg og er med på å gje ein enklare økonomisk kvardag.
I helga hadde vi årsmøte i Tromsø SV. Eg er veldig glad for at årsmøtet vedtok ein del krav til kva endringar vi må gjere slik at kommunane for myndigheit til å regulere kortidsutleige. I denne videoen seier eg litt om kva eg trur må til.
Spesifikt krev no Tromsø SV det følgjande:
Korttidsutleige er blir eit stort problem mange stader. Det har fått eit så stort omfang at det påverkar prisane og tilgjengelegheit av bustader for folk.
I Tromsø er det på det meste 3000 einingar tilgjengeleg på Airbnb. Samla inntekt for utleige gjennom Airbnb i Tromsø er rundt 250 millionar i året.
Totalt i Tromsø er det 4300 sekundærbustader, altså bustader der folk ikkje bur sjølv. Det er ti prosent av bustadane i Tromsø. Mange av dei er sjølvsagt til leige, men svært mange av desse er og unntatt den vanlege leigemarknaden fordi dei blir leigd ut på korttidsleige. Vi kan ikkje ha det slik at folk som vil bu å leve i Tromsø ikkje får leigd ein plass å bu til ein akseptabel kostnad.
Tromsø SV meiner at det sjølvsagt er heilt fint at folk leiger ut eit rom, eller eigen bustad når denne ikkje er i bruk. Slik korttidsutleige skaper ei fin ekstrainntekt for mange. Det er når Airbnb og anna korttidsutleige gjer at bustader som kunne vore tilgjengeleg på langtidsutleige heller blir brukt til Airbnb at det er eit problem.
For å få kontroll med korttidsutleiga vil Tromsø SV at
Plattformselskapa (Airbnb, booking.com etc) må bli pålagt å rapportere til kommunen om døgnutleige på kvar eining og prisen som blir betalt. Rapporteringar bør vere minimum halvårlegårleg og gjerne oftare.
Kommunane må kunne fastsette reglar for kor mange døgn med korttidsutleige skal vere lovleg, anten for heile kommunen eller for delar av kommunen.
Kommunen må få høve til å pålegge gebyr ved brot på døgnutleiga. Gebyret må stå i forhold til inntekta på utleiga og vere avskrekkande for brot på reglane.
Kommunen må kunne sette grensar for kor mange døgn det skal vere mogleg å leige ut på kortitdsutleige også for bustader som ikkje er burettslag eller sameiger.
Kommunen skal gjennom store omstillingar. Mange skal klare seg med mindre enn det som trengs. Det vil krevje mykje av alle eldre, unge og alle andre som trenger kommunen og av kommuneorganisasjonen. I vårt alternativ til kommunedirektøren sitt budsjettforslag har SV og samarbeidspartia prøvd å gjere denne omstillinga litt enklare.
Det er dei med minst SV har prioritert. Vi tilbakefører mykje av kutta på skole, barnehage, barnevern og lavterskel psyisk helse. Vi skal få på plass sosiallærarar og vi skal jobbe med rekruttering i barnehage og skole. I tillegg fekk SV gjennomslag for 15 millionar til Tromsø kommune for å auke bemanninga i barnehage og SFO i statsbudsjettet. Vi satsar og på ei kompetanseheving i SFO. Vi vil ha eit fagarbeidarløft. Både fordi SFO treng kompetansen og fordi å vere ufaglært assistent i SFO og barnehage er å vere lågtlønna. Det er og viktig at Ung kulturrabatt gjenoppstår til hausten.
Frivilligheita er ein svært viktig ressurs i Tromsø. Derfor gjennomfører vi ikkje dei kutta som kommunedirektøren foreslo. Røde Kors, Kafe X med fleire skal få dei same tilskotta frå Tromsø kommune som før minus deflator.
Vi treng ei omstilling innafor helse og omsorg i Tromsø, men det må ver ei omstilling som det er mogleg å få til. Derfor set vi av pengar til både helsehuset og sjukeheimane for å redusere omstillingstakta littegrann.
Det er ikkje noko billigare å bu i Tromsø enn i Oslo. Derfor foreslår vi i dette budsjettet å auke sosialhjelptakstane til det same som dei er i Oslo. Det vil vere eit viktig armslag til dei som har minst i tromsøsamfunnet.
Eg er spesielt glad for at vi har klart å sette av pengar til å bygge Kvinnehuset i 2026. Dette skal vere eit bu og krisesentertilbod til kvinner i aktiv rus. Dette er folk som verkeleg trenger vår hjelp og støtte, og som bør få eit betre tilbod enn i dag.
Budsjettet for Tromsø kommune, både vårt forslag og kommunedirektøren sitt forslag har risiko ved seg. Vi må klare den omstillinga vi er inne i for at budsjettet skal komme i hamn. Vi har valt å ta meir av kutta på administrasjon og mindre ute i tenestene. Saman med hjelp frå statsbudsjettet SV forhandla saman med regjeringa gjer dette at vi leverer eit budsjettforslag med ein litt betre balanse enn det kommunedirektøren sitt forslag hadde.
Eg sat og lytta på helgemorgen på NRK på laurdag. Det er vanlegvis ganske hyggeleg, men denne gongen vart eg ganske opprørt. Det var eit innslag der om krisa i mange torskeavhengige samfunn langs kysten av Nord-Noreg. Det er jo veldig bra at blir diskutert, men det var heilt utruleg at dei ikkje diskuterte det aller viktigaste.
Når det er krise er det fordi torskebestanden har gått ned. Då blir det heilt sentrale spørsmålet, kven skal få lov til å fiske den torsken som vi faktisk kan fiske? Det temaet kom dei ikkje inn på på helgemorgen. Dei diskuterte skatt og permisjonsreglar. Viktige tema, men i beste fall er det symptomlindring i staden for å ta tak i det underliggande problemet.
Når det er lite torsk blir fordelinga desto viktigare. Då må vi prioritere at dei som leverer fersk fisk til mottak og fiskebruk langs kysten. Det som skaper arbeidsplassar på land. Då må vi prioritere dei som lever og bur i dei fiskeriavhengige samfunna. Dei båtane som bruker dei lokale verkstadane, som provianterer lokatl og betaler skatt lokalt. Slik kjem vi oss gjennom ein periode med små torskekvoter på ein måte som har så små skadeverknader som mogleg.
Dersom vi skal gjere ei slik prioritering så må vi faktisk prioritere kystflåten i enno større grad enn det trålstigen legg opp til. Korleis vi skal kunne få det til burde vere tema på helgemorgen.
Bildet over er ein illustrasjon skapt av KI-en Google Gemini
