Innlegg

Lagt ut

Vi treng fleire utleigebustadar – både i by og bygd!

Utan å ha tryggleik for bustad så er det vanskeleg å leve eit godt liv. Du veit aldri heilt sikkert kor lenge du får bu i den bustaden du leiger. Bustaden din er basen for livet ditt.

I Tromsø bur nesten ein tredjedel av folk i ein leigd bustad. Det er ein klår samanheng mellom inntekt å det å bu i ein leigd bustad. 65% av den fjerdedelen av oss som har lågast inntekt leiger ein bustad, medan berre åtte prosent av den fjerdedelen med høgast inntekt leiger bustaden sin. Samtidig har kostnaden med å leige auka kraftig. Ifølge SSB har gjennomsnittleg husleige for ei 3-roms leilegheit i Noreg auka med 12% frå 2022-2024. Til samanlikning var generell prisstigning i same periode på 8,8%.

Kostnaden med å leige har auka kraftig. Ifølge SSB har gjennomsnittleg husleige for ei 3-roms leilegheit i Noreg auka med 12% frå 2022-2024. Til samanlikning var generell prisstigning i same periode på 8,8%. På så kort tid er dette store endringar.

Ein av grunnane til at det er slik er at vi manglar utleigebustader. I byane er det mangel, og i distrikta er det mangel. I ein situasjon der næringslivet og det offentlege slit med å få tak i folk til å få gjort naudsynt arbeid er mangel på utleigebustader eit stort problem. Eg synst leiaren for Grovfjord mekaniske, Bård Hansen, sa det godt då eg var på besøk der. Han meinte at vi kan ha all verdens fine maskinar, men det hjelp ikkje om vi ikkje har folk til å bruke dei.

Derfor foreslår SV på stortinget no eit løft for å få bygd opp ein ikkje-kommersiell utleigesektor. Bustader der du kan leige lenge og ha tryggleik for bustaden din, bustader som gjer at du får ein heim dersom du vil flytte til ein ny plass og kanskje ikkje vil kjøpe med ein gong, før du veit om du vil trivast på ein ny plass.

SV foreslår ei ordning med tilskott til bygging av utleigebustader gjennom husbanken og ei ordning for å auke avdragstida på lån frå husbanken. Dette kan gjere husleiga overkommeleg for folk og dette kan gjere det mogleg for kommunane å bygge fleire utleigebustader.

Men det er ikkje sikkert det offentlege skal gjere alt.

For SV er det viktig å legge opp til at folk kan løyse sine eigne problem gjennom felles handling. Derfor legg vi og opp til i forslaga å få til ei ordning med leigebuarsamvirke, der folk kan gå saman om å få bygd dei bustadane dei treng. Det er ein modell som Sverige har brukt med stort hell, og kan vere eit svar på LO-kongressen sitt vedtak der LO skal finne ut om dei kan ta ei rolle i bygging av slike bustader. Det er og verd å merke seg LO sitt høyringssvar til forslaget frå SV i Stortinget. Dei skriv:

I arbeidet for å bevare små forskjeller i samfunnet spiller boligpolitikken en avgjørende rolle. Etter flere års nedgang, øker nå bostedsløsheten i Norge. Dette er svært alvorlig for dem det gjelder, og understreker behovet for å sikre en leiesektor det går an å leve med. LO mener at boligpolitikken må innrettes med mål om at vanlige folk skal kunne finne seg et trygt og godt hjem. Det er boligpolitikkens ansvar at det tilbys flere rimelige leieboliger. Derfor mener LO at regjeringen nå må ta grep, for å etablere en ikke-kommersiell utleiesektor som tilbyr rimelige husleier og langsiktige boforhold.

For SV er det grunnleggande viktig å få bygd fleire utleigebustader og å gje det som leiger større tryggleik for eigen bustad.

Bildet er lånt frå wikipedia: Av Sebastian F – Eget arbete, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2366391

Lagt ut

Vi må starte bygginga av Tromsbanen no

Eit av dei aller vanlegaste argumenta mot bygging av jernbane nordover er at det er for dyrt. Det er vanskeleg å sjå at det er eit gyldig argument.

For det første. Om berre 0,1 prosent av avkastninga på oljefondet vart brukt til Nord-Noregbanen ville den vore finansiert på under 10 år. Og, grensa på å ikkje bruke meir enn 3% av fondet ville ikkje blitt kryssa. I staden for å bygge landet med infrastruktur som skal vare i hundreår, ser man at verdiar i aksjar og obligasjonar nærmest går opp i røyk.

For det andre, det er ikkje slik at vi får mindre til veg om vi får jernbane. Det er ein myte at det er ein motsetnad mellom pengar til fylkesvegane i Nord-Noreg og pengar til jernbane. Ingen andre stader i landet ser vi ein slik motsetnad. Og det er heller ikkje slik at vi i nord får meir pengar til veg enn andre fordi vi ikkje har jernbane. Sanninga er nok heller at vi får mindre til både veg og bane.

Ein jernbane i nord må byggast for å binde landet saman. For å sikre beredskapen, og ikkje minst for å binde saman regionen. Ein moderne bane vil føre til at store delar av Troms vil vere innafor dagpendlaravstand. Det betyr eit større jobbtilbod, eit større kulturtilbod og eit betre liv for mange av oss.

Siden 1870-talet har ein jernbane opp til det nordlegaste Noreg vært vurdert. I 1923 bestemte Stortinget at det skulle byggast jernbane frå Setermoen til Storsteinnes. Nittiåtte år seinere ga Stortinget regjeringa marsjordre: Nord-Norgebanen skal byggast. Dessverre ser det ut til at regjeringa sleper føtene etter seg når dette oppdraget skal gjennomførast. Dei har råd til eit nytt regjeringskvartal i Oslo til 50 milliardar, men ein infrastruktur som bind saman landet er visst framleis for dyrt.

I dag hadde Stortinget moglegheit til å ta eit nytt stort steg for å få bygd jernbane nordover, men dessverre tyder alt på at det ikkje blir fleirtal for dette forslaget frå SV, Sp og Frp:

«Stortinget ber regjeringen, som en oppfølging av vedtak nr. 813 (2020–2021) og for å raskest mulig styrke militær beredskap i nord, prioritere planleggingen av jernbanetraseen mellom Narvik og Bardufoss, og melde tilbake til Stortinget på egnet vis.»

SV har programfesta bygging av Nord-Noregbanen fordi vi vil bygge opp infrastrukturen som bind landet saman.

Lagt ut

Eit arbeidsliv for alle – SVs plan for rettferd og tryggleik

Otium bo- og velferdssenter. Tromsø. Fotograf Martin Eilertsen Copyright: SV

Arbeidslivet i Noreg er i endring. Fleire blir pressa ut av jobb altfor tidleg, medan mange unge og menneske med nedsett arbeidsevne aldri får sjansen til å jobbe. Samstundes tærer eit høgt arbeidspress på mange som står i jobb. I arbeidsprogrammet vårt for 2025–2029 legg SV fram ein heilskapleg plan for å skape eit meir rettferdig, inkluderande og bærekraftig arbeidsliv.

Fleire folk i arbeid, mindre skilnader og eit tryggare arbeidsliv. Full sysselsetjing må vere eit hovudmål i den økonomiske politikken. For arbeid er framleis den viktigaste måten vi sikrar trygg økonomi for folk. Det skal lønne seg både for samfunnet og for bedriftene å tilsette folk som står utanfor arbeidslivet. SV vil difor styrke lønstilskotsordningar, gje betre støtte til bedrifter som tilset folk med nedsett arbeidsevne, og sørge for at faste, heile stillingar blir normen.

SVs arbeidslivspolitikk er tett knytt til den grøne omstillinga. Noreg må kutte utslepp og bygge nye grøne næringar – men dette må skje på ein rettferdig måte. Det er ikkje akseptabelt at arbeidsfolk skal betale prisen for klimaendringane. SV vil bruke statlege verkemiddel for å skape grønne, trygge og godt organiserte arbeidsplassar over heile landet.

Arbeidslivet må byggjast slik at alle kan delta etter evne. Diskriminering og mangel på tilrettelegging er framleis store barrierar, særleg for menneske med funksjonsnedsettingar og minoritetsbakgrunn. SV vil sørge for at NAV si rettleiarroll blir styrka, og at diskriminering i arbeidslivet blir sanksjonert hardare. Arbeid og helse må sjåast i samanheng – derfor vil SV gje fleire tilgang til arbeidsretta rehabilitering.

SV ser òg trongen for ei arbeidstidsreform. Vi treng eit arbeidsliv som folk kan klare, ikkje eit som slit folk ut. Difor vil SV redusere normalarbeidstida frå åtte til sju timar om dagen – ei 35-timars arbeidsveke. Dette vil ikkje berre gi betre balanse mellom arbeid og fritid, men òg gjere det mogleg for fleire å stå i arbeid lenger. Det langsiktige målet er framleis 6-timarsdagen, men ein reduksjon til sju timar er eit steg på veg til målet.

Samstundes som fleire må inkluderast i arbeidslivet, må vi stoppe utstøytinga av dei som allereie er i jobb. Høgt sjukefråvær, ufrivillig deltid og ei veksande vikarbyråmarknad er symptom på ein velferdsstat under press. SV vil snu denne utviklinga ved å sikre fleire tilsette i helse- og omsorgssektoren, avvikle bruken av vikarbyrå og fase ut kommersielle aktørar frå velferdstenestene. Det handlar om å ta betre vare på folk – både tilsette og brukarar. I vår har SV lagt fram eit forslag på 20 punkt for korleis vi kan rekruttere fleire folk inn i helse og omsorgsyrkene.

Kvinnedominerte yrke i offentleg sektor er ofte lågtlønna og prega av harde arbeidsforhold. For å få fleire til å velge og bli i desse viktige jobbane, vil SV jobbe for høgare løn, heile faste stillingar og samstundes skal arbeidsfolk få meir innverknad over eigen arbeidskvardag.

Eit trygt arbeidsliv handlar òg om økonomisk tryggleik når ein blir sjuk eller mistar jobben. SV vil styrke velferdsordningane, auke minstesatsane i folketrygda og ha ei inntektssikring som held folk over fattigdomsgrensa. Universelle ytingar skal vere hovudregelen, fordi behovsprøving ofte gjer at dei som treng hjelpa mest, fell utanfor. Og sjukelønna skal ikkje kuttast.

For ungdom vil SV sikre ein jobbgaranti, slik at fleire får ein god start på arbeidslivet. Ei nasjonal tilskotsordning for kommunar skal bidra til å skape meiningsfylte jobbar for unge under 30 år og menneske med nedsett arbeidsevne. På sikt ønskjer SV å utvikle dette til ein nasjonal jobbgaranti. I Troms er det omtrent 3000 folk mellom 20-30 år som er heilt utan arbeid, ikkje under utdanning eller med støtte frå NAV. Dette er ei gruppe vi må makte å få inn i produktivt arbeid eller utdanning.

SV vil bygge eit arbeidsliv der folk ikkje blir slitne ut, men inkluderte. Der arbeid gir verdigheit og tryggleik. Der rettferd og fellesskap veg tyngre enn marknadskrefter og profittjag. No er tida inne for å kjempe fram eit arbeidsliv som fungerer for alle. SV har planen – og vi håpar du blir med på laget.

Lagt ut

Aukande forskjellar undergrev tillit og beredskap.

Denne saka frå NRK er skremmande lesing. Forskjellane mellom folk i Noreg aukar. Dei rikaste blir rikare og får ein større andel av formuen i landet.

I det utvalet som er med i denne undersøkinga så er det berre USA og Sverige (sic!) som har større forskjellar mellom folk enn Noreg.

Rapporten som NRK si sak viser til viser at til tross for at forskjellane i inntekter mellom folk er liten i Noreg (samanlikna med andre land) så er forskjellen i formue enorm.

Perspektivmeldinga viser og at dei rikaste får ein stadig større del av formuen i landet.
Små forskjellar er viktig for eit land. Det skaper tillit mellom folk, og mellom folk og dei demokratiske institusjonane. Den tilliten er det uhyre viktig å ta vare på. For tilliten er ein viktig del av den norske beredskapen.

Derfor er det så viktig å behalde formuesskatten og vurdere å innføre ei arveavgift for dei aller største formuane. Det vil sikre at alle bidrar til fellesskapen og at vi har råd til å oppretthalde og utvikle velferden i landet vårt. SV vil ha ein skattepolitikk som gjev mindre skatt for dei låge inntektene, men høgare skatt for dei største formuane og dei aller høgaste inntektene.

Lagt ut

Vi kan ikkje stole på USA lenger

Det er mange gode grunnar til å vere bekymra for tida. Vi har Putin på den eine sida, og Trump på den andre, og folkeretten som er ein basis for norsk tryggleik blir undergravd.

Det er rart med det, dei fleste meiner sånn omtrent det dei seier, og det gjeld nok for Trump og. Derfor må vi ta på alvor det Trump seier. Til og med når han ikkje vil garantere at han ikkje vil bruke våpenmakt for å ta Grønland.

Med Trump sine vanvitige utsegn på den eine sida og oligarkane eller «the techbros» si overtaking av den amerikanske staten så er i alle fall ein ting sikkert. Vi kan ikkje basere oss på USA i åra framover. Vi kan heller ikkje basere oss på at dette er noko som går over ved neste presidentval i USA. Vi har ingen garanti for at ikkje ein trumpklone vinn valet i USA om fire år.

River ned den amerikanske staten

Trump har gjeve Elon Musk myndigheit til å rive ned den amerikanske staten. Angrepet på USAid har fått størst merksemd i Noreg, men det same skjer mange stadar. Musk har mellom anna fått tilgang til store delar av betalingssystemet i det amerikanske finansdepartementet, og viktige institusjonar er under åtak. Spesielt er Trump og Musks angrep på kontrollinstitusjonane i staten og oppheving av forbodet for amerikanske selskap til å bedrive korrupsjon i andre land, ei utfordring for oss alle.

USA er ikkje til å stole på lenger. Trump sitt ønske om å overta Gaza, Panama, Canada og Grønland er ikkje berre vanvitig i seg sjølv, men får konsekvensar på mange område.

Måten Trump og USA snakkar om å overta andre landområde på undergrev internasjonal rett og gjev andre land «lov» til og å fremme territorielle krav. Trump underbygger med andre ord Putin sitt krav om å få Ukraina, eller Kina sitt krav om å få Taiwan. Gudane må vite kva anna som sprett fram når denne ormekrukka først er opna.

For eit lite land som Noreg er dette skummelt. I ei omskifteleg verd har respekten for folkeretten vore noko av det som har gjeve Noreg og andre små land tryggleik. Den tryggleiken er i ferd med å forsvinne. Folkeretten har aldri vore absolutt, og mektige land har alltid hatt større spelerom enn små land, men likevel har folkeretten vore med på å gje oss tryggleik. Den tryggleiken er ikkje borte, men er blitt svekka. USA og Trump sine utsegner har gjort Noreg meir utrygt.

Så korleis skal vi i Noreg ta vare på vår eiga tryggleik framover?

Det første er at vi må basere den militære tryggleiken vår først og fremst på det nordiske samarbeidet. Det at vi no bygg nordiske strukturar innafor ramma av Nato er viktig. Men vi må sikre oss at desse strukturane kan operere uavhengig av USA. For tryggleiksgarantien frå USA vil vere heilt avhengig av dagshumøret til Trump. Eit sterkt norsk forsvar i ein nordisk samanheng betyr og at vi må sikre lågspenninga i nordområda. Då er det feil å tillate amerikanske baser på norsk jord slik regjeringa har gjort. Ekstra ille er det når personalet på desse basane er unntatt norsk lov når det er tenestlege behov. Det undergrev norsk suverenitet og det undergrev lågspenninga i nordområda. Ei vidare militarisering av nordområda, for eksempel Svalbard vil gjere oss mindre trygge i ein potensiell stormaktskonflikt og gje den imperialistiske høgresida i Russland vatn på mølla.

Så er det å hevde norsk suverenitet i Norskehavet og Barentshavet ei prioritert oppgåve. Då blir det for dumt å sende ein av dei norske fregattane til Stillehavet i nesten eit år til den nette kostnaden av 300 millionar. Det er pengar som kunne vore betre brukt på å trygge Noreg, og vi treng den fregatten for å vere sikre på at vi kan trygge norsk suverenitet i norske havområde.

Men kanskje er det aller viktigaste å faktisk stå opp for folkeretten når den er truga. Då blir det underleg at Noreg er såpass taus overfor USA og Trump sine mange utspel. Tida er inne for å jobbe for å styrke folkeretten. Ein måte å gjere dette på er at Noreg faktisk sluttar seg til det internasjonale forbodet mot å bruke atomvåpen. Det løyser ikkje umiddelbart problemet med atomvåpen, men over tid vil slike forbod bidra til å styrke folkeretten og arbeidet for fred og tryggleik for alle. Ein annan viktig del av dette er å verne dei internasjonale domstolane. Trump sitt åtak på den Internasjonale straffedomstolen (ICC) er eit typisk eksempel på dette. For Noreg er det avgjerande at vi stiller oss bak domstolen og er tydeleg på at arrestordrane frå domstolen vil bli følgt.

Noreg må manne seg opp til å stå vakt om folkeretten. Trumpkviskring kan ikkje vere svaret i den internasjonale situasjonen vi er no.

Lagt ut

Barnetrygda fungerer!

Av Pål Julius Skogholt, førstekandidat for SV i Troms ved stortingsvalet

Noko av det verste i eit samfunn er barn som veks opp i fattige familiar. Derfor har SV prioritert barn i alle budsjettforhandlingane med regjeringa i denne perioden. Og, heldigvis viser tala at det hjelper.

SSB skriv på sine nettsider:

«For tredje år på rad ble både andel og antall barn i husholdninger med vedvarende lavinntekt redusert. Andelen i 2021-2023 var 0,7 prosentpoeng lavere enn i 2020-2022, noe som betyr 6 400 færre barn i vedvarende lavinntekt. Siden toppunktet i 2018-2020 har antallet barn i vedvarende lavinntekt falt med over 19 000, en reduksjon på 1,8 prosentpoeng. Ikke siden 2015 har antallet vært under 100 000 og sist vi så andeler under 10 prosent var i 2014.»

Lavere andel barn med vedvarende lavinntekt i 2023 – SSB

I denne perioden har SV prioritert å auke barnetrygda. Derfor skriv og SSB i artikkelen at auka barnetrygd er ein av grunnane til at barn i familiar med vedvarande låginntekst har gått ned. Barnetrygda har auka med 11000 kroner for barn over 6 år.

Vi er glade for at fattigdomstala endeleg går riktig veg. Dette er i kjernen av det som er SVs politiske arbeid, nettopp å redusere forskjellane blant folk. Under Erna Solberg økte talet på barn som vaks opp i fattigdom. SV har gjennom å prioritere våre krav i budsjettforhandlingar med regjeringa, fått rydda opp etter Solberg.  

Barnetrygda er ikkje den einaste forbetringa for barnefamiliar i perioden. SV har kjempa fram gratis halvdagsplass for 1.-3. klasse og har saman med regjeirnga redusert prisane i barnehagen med 2000 kroner. Samla gjev dette eit betydeleg løft for barnefamiliane i Noreg og er med på å gje ein enklare økonomisk kvardag.

SV har prioritert og vil prioritere barn og unge.